Untitled - Stichting Papua Erfgoed

13
aardewerk dan op het fijnere van Kaju Batu. 1 ) De gevonden scherven bestaan
evenals het tegenwoordig nog vervaardigde aardewerk uit ongeglazuurde, roodkleurige,
grove aarde Men zei mij — en de gesteldheid van het terrein schijnt
dit te bevestigen — dat ter plaatse van de vondsten (n b een strook van wel
5 bij 2 km.) nooit dorpen waren geweest, evenmin begraafplaatsen, noch pottenbakkerijen
(waartoe de grondsoort aldaar ook ongeschikt is).
Op mijn vraag naar het voorkomen van rotstekeningen — bekend uit westelijk
Nieuw Guinea en uit het Australische gedeelte — ontving ik eerst een
negatief antwoord Ook omtrent mogelijke vondsten van brons (zoals bijv.
bronzen bijlen, aangetroffen in het Sentani-gebied) wist men niets. Later
evenwel deelde men mede dat omstreeks 1921 door een goudwasser in de
Netár-rivier een stenen vijzel was gevonden en meegenomen En op 21 Februari
1952 zag ik de eerste rotstekening in dit gedeelte van Nieuw Guinea op de
zuidelijke steile rotswand van Kaap Suadja, circa twee meter boven de zeespiegel,
staat een reeds wat doffe rood-lijnige hagedis figuur afgebeeld, omstreeks
60 cm. hoog en 8 cm breed. Aangaande ontstaan en betekenis wisten
sommigen alleen te zeggen dat de demon Mèra of Mêr op deze wand aan het
kappen was geweest (blijkens de barsten daarin), en dat men de plek daarom
Mèratjairé of Mèrandjaidji, d.w z. ,,Mèra deed het', noemde Men had
aan deze hagedis nooit geofferd. Opmerkelijk was — hoewel men een verband
ontkende — dat ongeveer twintig meter westwaarts de doden van Kaju Batu
vroeger in een diepe spleet in de rots werden bijgezet. Overal namelijk, zowel
in het Australische als het Nederlandse deel van dit eiland, vindt men rotstekeningen
bij, of in verband gebracht met, begraaf- of bijzetplaatsen.
Gaan wij thans na wat geschreven bronnen ons melden 2 ), dan blijkt dat de
eerste vermelding van deze streek door Europeanen plaats vond in 1827, toen
op 12 Augustus Dumont d'Urville met de „Astrolabe" de aldus door hem
genoemde Humboldt-baai ontdekte; hij heeft evenwel geen contact gehad met
de bevolking. Dit geschiedde pas in 1858, toen van 23 Juni tot 4 Juli de „Etna",
met de commissie H D. A van der Goes e a , er vertoefde, de Jotefa-baai ontdekt
werd en de eerste Nederlandse vlag werd uitgereikt. Op de kaart van dit
gebied verscheen sedertdien een aantal Nederlandse namen, zoals ,, Janus-eiland"
(M tu Debi), „Slavante" (Indjemóch), „Suikerbrood" (berg Mèr), „Mathilde"
(Missioditj-eiland), „Magdalena eilanden ' (Kaju Indjau en Mèturau), „Meeuwen-eilanden"
(Pun), ,,Muskieten-eiland (Sibir) en „Hagenaarshoek" (Kaap
Djuar) 3 ).
Eerst in 1871, van 8 rot 12 en van 14 op 15 October, kwam er weer een
Nederlandse commissie onder P van der Crab per „Dassoon", die wederom een
vlag uitreikte, maar tevens op 11 October een wapenbord plaatste op Kaap
Djuar (reeds in 1881 was het vandaar weggehaald, zodat een nieuw wapenbord
werd aangebracht, dat in 1883 eveneens verdwenen bleek te zijn). Op 21 Mei
1874 bracht de „Basilisk" onder kapt. t/z J Moresby een kort bezoek aan de
Humboldt baai, terwijl van 23 op 24 Februari 1875 de „Challenger" in de
baai was; afgeschrikt door de woestheid der bewoners vertrokken de reizigers,
waaronder Dr. R. von Willemoes Suhm en J. Murray, echter spoedig. Van 18
tot 21 December daarna lag de „Soerabaya" er voor anker, met de commissa-
1 ) Wat dit laatste betreft, zie ook 59, p 9 en 10.
3 ) Wichmann „Entdeckungsgeschichte von Neu Guinea', II, Ie deel; p 3S8.
2 ) Wichmann „Entdeckungsgeschichte von Neu Guinea', II, Ie deel; p 358