Untitled - Stichting Papua Erfgoed

dan noemt men dit nòthó (K.). De verloofden noemt men m beininja; het
bruidspaar wordt geheten dáratjó, boraitò, maraitò; op de trouwdag noemt
men. de bruid monje ròrè (K ) en de bruidegom tanta rèrè (K.). Bij het
huwelijk mag voor het eerst de draagtas worden gedragen.
De volgende soorten huwelijken zijn te onderscheiden:
a het normale huwelijk, leraitjò, waarbij de ouders van de jongeman tevoren
overleg hebben gepleegd met die van het meisje, o m over de huwelijksgift,
die even groot moet zijn als vroeger betaald was door de vader van het
meisje voor zijn eigen vrouw. De huwelijksgift wordt door de vader van de
jongeman zelf gebracht.
b het wegloophuwelijk, chátátè chátáte of monje-cbátátè-dje: als twee jongelui
elkaar willen huwen doch de ouders bezwaren maken. Ook dan echter
moet naderhand een huwelijksgift als onder a genoemd betaald worden.
c het schaak huwelijk, suwach-chátátè-djè of djècbrauwgu; als een jongeman
een of ander meisje gedwongen meeneemt het bos in. Ook hierbij moet
later een huwelijksgift als vermeld onder a betaald worden.
d. het ruilhuwelijk, d ri-aitjò, vroeger vooral in zwang, waarbij evenwel de
jongeman die geen zuster(s) bezat gedupeerd was.. Hierbij werd geen huwelijksgift
betaald. Dit huwelijk is thans evenwel zo goed als afgeschaft.
e het leviraatshuwelijk, cbaro-feidji; waarbij een weduwe hertrouwt met een
jongere broer van wijlen haar man of met een andere clangenoot. Trouwt de
weduwe iemand buiten de clan van haar overleden man, dan moet zij de
huwelijksgift die voor haar betaald is, terugbetalen.
Veel nakomelingen werden meestal niet gewenst; afdrijvingspraktijken waren
dan ook niet ongewoon Seksuele omgang vond — voorheen althans —
nooit in de huizen plaats, maar altijd in de tuinen.
Natuurlijk bestond en bestaat ook hier een arbeidsverdeling tussen de seksen
De mannen maken wapens, bouwen huizen, vervaardigen prauwen, vissen en
jagen, doen het zware tuinwerk (o m omheinen, sagopalmen omhakken en de
sago er uit kloppen) en voerden vroeger ook oorlog. De vrouwen verzorgen de
kinderen en de veestapel, doen het huishouden, beplanten de tuinen en oogsten,
maken draagtassen, netten en matten en maakten vroeger de boomschors-artikelen.
Ruzies in 't gezin komen natuurlijk ook voor, de positie der vrouw was
evenwel volstrekt niet slecht. Als de vrouw haar man echter onbehoorlijk toesprak
of uitschold, voelde deze zich verlegen en gegriefd, teninji-uridji,
ging naar de tempel, verzamelde er zijn vrienden en stelde hen van het voorgevallene
op de hoogte. Recht zou gedaan worden — waartoe zelfs wel vrienden
uit nabijgelegen dorpen opgeroepen werden —, en (soms) gewapend met
pijl en boog en met beschilderde gezichten stelden de mannen zich op rond de
woning van hun beledigde vriend. Zij vroegen elkaar dan „waar zijn nu die
grote scheldwoorden? waar is de dader?" enz Anderen sprongen te water en
riepen „is dat wat zo straks gezegd werd soms hier gevallen? Tot de vrouw
verlegen werd en de mannen „boete" betaalde, waarna dezen vertrokken. Had
de vrouw geen kralen om te betalen, dan diende het adathoofd dit voor haar te
doen. Wilde de vrouw niet betalen, dan deed de beledigde man zijn kleding
uit en hing die op voor zijn huisdeur, tot de boete voldaan werd Bleef de vrouw
weigeren, dan werd zij gedood
Als „verlengstuk" van het huwelijk zij nog gemeld dat, althans te Kaju Batu
en bij een Jouwè huwelijk, bij overlijden van de man de weduwe een aantal
27