Untitled - Stichting Papua Erfgoed

181
mo-fluit Diwana 1 ) „The first bamboo flute was cut at „first fowl call" (i.e.
in early morn). The name dtwa is given, either to this time of the day or to
the early bird itself and so the bamboo flute was called Diwana." Ook hier
vond paarsgewijze bespeling plaats.
Er zij echter nogmaals op gewezen dat men zowel liefelijke als boosaardige
fluiten (fluitdemonen) onderscheidde — op laatstgenoemde categorie wijzen
ook sommige namen — hetgeen mogelijk samenviel met een tegenstelling tussen
„vogels" en „andere dieren/zaken" en met het verschil tussen „mannelijke" en
„vrouwelijke'' fluiten. Iets dergelijks kunnen wij opmerken ten aanzien van de
trommen, waarvan men ook „mannelijke" en „vrouwelijke" kent en waarvan
sommigen eveneens vogel- of andere diernamen dragen. Wij ontmoeten trouwens
telkens dit tweeslachtige, twee-geslachtelijke, van de tempel-inventaris,
zowel bij trommen en fluiten als bij donderblok en ceremoniële staven en dansschijven,
o.a. in de versieringen.
D. Feesten en initiatie. Omtrent de tempelfeesten, waarvan de initiatie
het voornaamste was, is het volgende vermeldenswaard.
Verscheidene reizigers, o.a. De Clercq en Van der Sande, viel het op, dat in
de tempels niet luid werd gesproken of op andere wijze leven gemaakt werd,
in opvallende tegenstelling met het leven van alledag in de dorpen. Men
praatte meestal fluisterend, lachte ingehouden. Ook werd opgemerkt dat de
tempel eigenlijk nooit verlaten was; er waren altijd wel jongeren of ouderen in
die er zelfs sliepen, niet slechts tijdens de initiatieperiode maar nog jaren daarna.
Verder constateerde men dat in de tempels nooit overdag vuurtjes brandden,
maar enkel 's avonds en 's nachts, wanneer men soms ook eigen maaltijden
bereidde, die evenwel meestal door de vrouwen verzorgd werden.
Alvorens nu de tempelfeesten, voorzover de gegevens dit mogelijk maken,
te beschrijven, vermeld ik eerst een en ander over details om de draad van de
feestenbeschrijving niet door dergelijk „zijsprongen" te doen verloren gaan.
Bij alle tempelfeesten komt het gebruik voor van één of meer ceremoniële staven,
mata, hiervoor reeds genoemd. Dit geschiedt — tijdens de plechtigheden
— aldus 2 ): " a couple of handfuls of fine ashes from one of the fire
places was thrown out through the opening made in the roof at man's height
on the north-west side, which caused in and near the opening a thick cloud of
dust. Immediately afterwards one of the men caught with both hands one of the
said staves, and pointing it towards the opening, and moving towards the wall
with bent knees, stamping in a tempo of 120—140 per minute, he stuck the
feathered end through the opening and moved the staff several times in and
out. After this two of these staves were used, when two men, each carrying a
staff, during the singing and rythmical stampings of others, thrust the sticks
first parallel and then crossways backwards and forwards, through the cloud
of dust, and far outside the opening."
Zo werd de gang van zaken mij ook meegedeeld. Te Kaju Indjau had men
1 ) In Oceania, 12, 1941; p. 185. Omtrent de Wagi-dal-fluiten schrijft Schäfer: „Here
the natives speak in public of a bird they have tamed. The tones of the flute are not
supposed to be the voices of spirits but that of a bird." En Nilles, schrijvend over de
Kumaon bij de Chimbu-rivier, bericht dat aan vrouwen en kinderen wordt verteld
dat de „koa", een fluitenpaar, een grote vogel is, levend in het bos en gelijkend op
een casuaris (Ontleend aan P. Wirz: „A description of musical instruments from
Central North-Eastern New Guinea". Amsterdam, 1952; p. 9, 11).
2 ) 59; p. 297.