Untitled - Stichting Papua Erfgoed

63
36. Indien de charsori zich teveel macht aanmatigt, hebben de lagere hoofden
het recht, de fouten en verzuimen van de onderhorigen geheim te houden.
Ter toelichting op het bovenstaande zij in de eerste plaats opgemerkt dat het
boetestelsel dus niet altijd rechtstreeks van doen had met het adathoofd, maar
ook wel degelijk van belang was voor het behoorlijk functioneren van de samenleving.
Verder is gebleken dat deze adatregels in alle Jotefa- en Humboldtbaai-dorpen
golden, al was de strafmaat elders in enige gevallen iets lager dan
die te Tabati en al waren de bepalingen, het adathoofd betreffende, wat eenvoudiger.
Opmerkelijk is dat men oudtijds de waarde van een persoon blijkbaar
stelde op 24 gewone kralen (of semboni) plus 1 sjar-kraal. (vgl. de artikelen
23, 24, 26, 27, 32) en ook de prauw even hoog waardeerde als een mens, (op
religieuze gronden?). (vide artikel 16a). — De waarde van een suwo-kraal
wordt thans gesteld op circa ƒ 10,—; de sjar-kraal is duurder, namelijk ongeveer
ƒ 20,—.
Tegenwoordig worden allerlei kwesties niet meer volgens de eigen rechtsregels
beslist, maar voor de inheemse rechter gebracht, die zijn vonnissen natuurlijk
zoveel mogelijk aanpast aan die van de bevolking. Bij diefstal bijv.
worden boeten in kralen opgelegd.
F. Vis- en grondrechten. Werd op Nieuw Guinea aan de vis- en grondrechten
vóór het jaar 1940 nauwelijks aandacht geschonken — zoals de bestaande
literatuur bewijst — na de tweede wereldoorlog veranderde dit. Nadien
immers werden van de gronden van de Humboldt-baai-bewoners door Gouvernement
en particulieren uitgebreide gedeelten in gebruik genomen voor woningbouw,
aanleg van haven emplacementen, e.d. Dit proces vindt nog steeds voortgang.
Daar de bevolking herhaaldelijk aandrong op vergoeding van door de
oorlog geleden schade, een uitbreiding van Hollandia-Haven nodig bleef, en de
moeilijkheden der dorpen onderling en van deze met particulieren toenamen,
werd een onderzoek naar de onderlinge dorpsgrenzen te water en te iand en
naar de opvattingen van de bevolking met betrekking tot het gebruik van hun
grond en viswater door vreemden noodzakelijk.
1. Visrechten. Allereerst zullen de visrechten worden besproken en daarna
die ten aanzien van de grond; eerstgenoemde veroorzaken slechts weinig
geschillen, de tweede evenwel zoveel te meer.
Reeds Lorentz was het tijdens zijn bezoek aan deze contreien in 1903 opgevallen
dat buiten- en binnenbaai als visterrein waren verdeeld tussen de aanwezige
dorpen. „Het vischwater in de Humboldt-baai is afgebakend door denkbeeldige
grenzen en de bewoners van Nafri zouden het niet gewaagd hebben
in de nabijheid van ons eiland (= M tu Debi. G.) te visschen", aldus schrijft
hij. 1 ) Van der Sande deelt daarover mee 2 ): „The tenacity with which Tobadi,
Ingrås and Ingrau stand up for their fishing rights on those banks (nl. in de
Jotefa-baai. G.) and compel Waba (= Nafri. G.) to remain within the limits
of the south and south-east basin, where no banks are to be found, may easily
be understood. This arrangement, however, is a continual source of grievance
and injury to Waba, which consequently is also excluded from the outer bay
and from any coasting trade". Ook Sachse bericht dat Nafri in de binnenbaai
————
1 ) 45; p. 35.
2 ) 59; p. 163.