Untitled - Stichting Papua Erfgoed

252
De glorie van de Itár-lieden was de kralenboom. Men vertelt namelijk dat
in hun dorp een boom groeide die vruchten gaf welke uit kralen — het kost
baarste bezit dat men kende — bestonden. De hoogte van de boom bedroeg
ongeveer twee meter. En omdat er zoveel vruchten aankwamen besloot Andju
wa, een wacht bij deze boom te plaatsen, te weten 16 jongelingen en 16 meisjes.
Dag en nacht dienden zij de boom te bewaken, o.a. om te voorkomen dat vogels
van de vruchten zouden eten en aldus het zaad naar andere streken zouden
brengen.
De jongelui raakten evenwel verliefd op elkaar en besloten te vluchten met
medeneming van de kralenboom, wat zij te liever deden omdat zij daardoor de
strenge behandeling door de dorpsoudsten hoopten te ontgaan. Toen eens alle
dorpelingen afwezig waren, arbeidende op hun ladangs en tuinen, trokken de
16 jongemannen en de 16 meisjes het dorp uit in westelijke richting. Al
vluchtende namen zij mee de kralenboom, een varkentje, een jachthond, een
trom en sago-plantjes.
Nadat zij zo buiten hun dorp gekomen waren, kwam er uit de vier windstreken
der wereld een hevige orkaan opzetten, waardoor vele bomen werden
geveld en de dorpelingen in het bos de weg versperd werd als om hen te verhinderen
de vluchtelingen te volgen. Andjuwa en de andere Itár-mensen slaagden
er toch in, het dorp te bereiken en bemerkten toen dat hun kralenboom
benevens de daarbij wacht-houdende jongelui verdwenen waren. Onmiddellijk
werd de achtervolging ingezet. Daar de jongelui niet in staat waren het op den
duur tegen de volwassen achtervolgers vol te houden, verspreidden zij zich en
verborgen zich in diverse dorpen, waar zij tenslotte voor goed bleven wonen.
Zo ging het ook met de ouderen. Een zoon van Andjuwa, Ureuw geheten,
die ook de vluchtelingen had nagezet, vestigde zich met enige mensen op de
berg Indjrar, ten zuiden van het tegenwoordige dorp Kotabaru-pantai. Het
zielental nam er regelmatig toe, maar omdat men er niet rustig kon wonen
vanwege de voortdurende overvallen van de Tabu-mensen met hun aanvoerder
Samumu Sekanto, besloot men uit elkaar te gaan. Een deel van hen trok naar
het dorp Puwe aan het Sentani-meer, een ander gedeelte kwam te Joka en van
daar te Ajapo (eveneens aan het meer), waar het de familienaam Subebru of
Mebri aannam, weer anderen gingen van de berg Indjrar via de plek Abe, langs
de plek Jandei (nu Hollandia-stad) naar de berg Atjai. Deze laatste groep, die
zich nog Itár noemde, werd ook vandaar weer verjaagd door de Tabu-krijgers
en verhuisde toen naar Hinjafnuch. Op dit gebergte was evenwel geen water
te vinden, zodat de kinderen huilden van de dorst. Een der mannen sloeg echter
op een steen, die brak en waaruit toen water ontsprong. Van genoemde plek
trok de groep naar de plaats Truar-teferi (thans Kota-Radja) en nog later naar
het strand bij de Pimè, Mjarsauw geheten.
Eens gebeurde het dat een man van Tabati, Sremsrem, naar het Sentani-meer
reisde. Uit de verte zag hij rook en toen hij er op af ging kwam hij bij de
Itár-mensen terecht, die hem goed ontvingen en hem o.a.tabak gaven, iets wat
Sremsem nog nooit gezien had en wat erg lekker was om te roken. Bij zijn
vertrek kreeg hij nog tabak mee; deze gaf hij na zijn thuiskomst te Tabati aan
het adathoofd. Besloten werd de Itár-lieden ook te Tabati te doen wonen, dit
geschiedde en zij zijn daar tot op heden gebleven.
(Vertaald door Jos Itár en Dominggus Itár).