Untitled - Stichting Papua Erfgoed

te Indjeros zouden er maar vier zijn geweest. — Men gaf verschillende verklaringen
betreffende het doel dezer beelden. Van Hasselt schrijft dat zij het dorp
tegen brand en ander onheil moeten behoeden. Mij zei men dat inderdaad de
beelden op de huizen van Chamadi en Daiwit dienden tot bescherming van de
inwoners; alle overige beelden waren slechts sier. Ook te Kaju Batu meende
men dat de beelden geen betekenis hadden gehad, doch louter versiering waren
geweest. Te Kaju Indjau werd beweerd, dat de heer des huizes een charcharau
op het dak zette als hij een vijand had gedood.
Aangaande Tabati vernam ik nog van Daniel Jouwé, dat oudtijds de groep
Sremsrem een huis met nokbalk moest bouwen; Indjama bezat één pyramidevormig
huis, Iréuw twee van zulke huizen en. Chamadi weer één van dit type.
Of dit echter juist is, en zo ja — of er vroeger al de hand aan werd gehouden,
is twijfelachtig. Het hoofd van de groep Afár mocht op de nokbalk van zijn
woning drie beeldjes, idjechai-tor genaamd, plaatsen. Terwijl Chr. Iréuw
thans het plan heeft aan ieder eind van de nokbalk van zijn woning een ronde
beschilderde schijf, „gelijk de volle maan" zoals men zei, te bevestigen met
een visbeeld erbij; de schijven werden choch genoemd.
5. De woning van Chamadi was in 1893, volgens Bink een groot achtzijdig
gebouw, voorzien van een cbarcharau. Hij schrijft dan 1 ):
„Het huis van den karesorri wordt niet door dezen zelf gemaakt; de bewoners
der vier verschillende kampongs (behalve Tabati, Indjerau en Indjeros
meende Bink — ten onrechte — dat ook Nafri helpen moest. G.) maken het
voor hem, Het vorig jaar was zijn huis, dat tamelijk groot is, al wat oud,
ofschoon nog niet bouwvallig te noemen. Nu was die woning vernieuwd, maar
moest nog voor een gedeelte worden afgewerkt; ook moesten er nog allerlei
soort houten versierselen aan- en opgebracht worden, die de mannen dec verschillende
kampongs te huis gereed maakten. Het huis van den karesorri overtreft
al de huizen in hoogte, oppervlakte, soliditeit en versieringen". — Gedurende
de bouw van zijn huis diende de charsori echter de bouwlieden te voeden.
2 ) Inwendig was deze woning ook met snijwerk versierd, in de trant als
hiervoor werd vermeld aangaande de huidige charsori-woning. Er waren vier bijzondere
palen in huis, n.1. de ch bur-suan (= hoofd-hout(soort)), de fórèw,
de fusè en de fès ná. Eerstgenoemde was onversierd, stond in het water,
en was bestemd om de grens van eb en vloed aan te geven. De tweede was ook
onversierd en diende voor de vrede. Ook de derde, onversierde, paal diende
daartoe, bijv. door vijand of ziekte ver weg te houden. De vierde paal was versierd
met een leguaan, from, en diende het adathoofd tot ruggesteun; de
fès ná moest o.a. het hoofd beschermen tegen boze magie; op (in ?) deze
paal bevond zich a.h.w. een slang ter bewaking van deze woning.
Het volgende vernam ik betreffende de huizen van enkele andere hoofden.
Het huis van Toto te Nachaiba was voorheen rond, doch later langwerpig van
vorm. De nokbalk had aan ieder einde een grote towá-vis (tonijn), terwijl er
middenop de balk een houten chaimani-vogel prijkte. Midden op het dak
liep rondom een verdikte laag atap, welke band na, water, genoemd werd.
De verwante groep Daim tou had eveneens een langwerpig huis met aan de
nokbalk eveneens twee tonijn-vissen, doch er bovenop in het midden twee
chrei-vogels (meeuwen). Het huis van het hoofd der belangrijke groep
1 ) 10; p. 153.
2 ) 69; p. 167.
87