Untitled - Stichting Papua Erfgoed

183
always a number of men and youths join in the walking, in the same tempo, but
in a wider circle, stamping on the rattling floor. The tempo is for both flutes
from 40 tot 60 notes to the minute, but accellerates towards the end. The
playing on the narrow flutes is, however, so tiring that it can only be kept up
for a short time and the performers are even then covered with perspiration.
Indeed, I have seldom seen a male Papuan exerting himself more than in producing
this sacred music.''
In de literatuur 1 ) worden als redenen om op de fluiten te blazen vermeld:
1. dat de fluitgeest(en) honger had(den) en dat de mannen niet was toegestaan
om uit vissen te gaan maar dat de vrouwen voedsel voor de tempel
moesten bereiden;
2. dat 's nachts de hanen kraaiden of de honden blaften of andere dieren
geluid gaven. Volgens Wirz was in 1921 de reactie van de novieten trommelen
aangezien van Gouvernementswege het fluiten toen al verboden was.
3. de begeleiding van de tempelriten (varkensslachten, les aan de novieten,
dood van een hoofd, enz.).
Curiositeitshalve zij vermeld dat bij het uitsteken van de Nederlandse vlag
van de Chamadi-tempel, in 1858, ook de fluiten werden bespeeld, waarschijnlijk
omdat de kleuren rood, wit en blauw zo geleken op de traditionele kleuren
der bewoners rood, wit en zwart en dus de vlag werd geaccepteerd als een soort
eerbetoon aan de demonen. In het commissie-verslag lezen wij, dat was besloten,
aan de ingezetenen van het grootste dorp in de Humboldt-baai, Tabati, als
herinnering aan het bezoek van de „Etna'', een vlag uit te reiken en te trachten
de bevolking van dat dorp te bewegen die van het dak van de tempel te doen
wapperen. Het voorstel daartoe werd met ingenomenheid begroet. „Daarmede
zoo verre gevorderd," — zo luidt het verslag 2 ) — „dat de vlag voor de
opening was, van waar zij uit het dak naar buiten zou kunnen worden gestoken,
werden al de bezoekers verzocht in den tempel te komen. Binnengetreden, moesten
allen op de bevloering zitten; men wees naar boven op de voor de opening
in het dak gebragte vlag, en naauwelijks was zij naar buiten gestoken en ontrold,
of een twintigtal, zich in den tempel bevindende, Papoea's, allen mannen,
naar gissing tusschen twintig en vijf en twintig jaren oud, bragten de in den
tempel bewaard wordende bamboezen fluiten, welke zij daartoe reeds vooraf in
de hand hadden genomen, aan den mond en begonnen daarop met alle kracht te
blazen, evenwel elk voor zich niets dan één toon voortbrengende, terwijl zij
tevens op de maat dier muziek dansten, of beter gezegd trappelden, daar zij
hunne voeten wel opligtten, maar ze niet van de plaats bragten. — Zulks werd
tot vier malen, met korte tusschenpoozen, herhaald en daarmede was de plegtigheid
geëindigd "
Een voorname rol in het initiatie-ritueel speelde ook de manchrar(a) (J.
en K.) of manunjè (N.), een soort danshoed, bestaande uit een rotan-vlechtwerk,
waarop aan de buitenzijde zwarte „gemutu"-vezel wordt gestoken, zodat
het geheel een soort holle ragebol gelijkt. Op en in deze borstelige halve bol
wordt dan het totemteken aangebracht. Men fabriceerde deze „vogel-haarkammen"
(d.i. de lettelijke vertaling van manchrar) in de tempel (bij grote festiviteiten
gebeurt dat nog wel, maar nu in de imitatie-tjainpa) en elke groep zong
1 ) 59; p. 297, 300 en 72; p. 334 en 35; p. 125. Zie ook Wirz: „A description of
musical instrumenas from Central North-Eastern New Guinea"; p. 11/12 (nopens
de Kumaon).
2 ) 26; p. 100.