Untitled - Stichting Papua Erfgoed

15
daten en 112 dragers, arbeiders, enz. Officieel ontstond Hollandia op 7 Maart
1910 toen de Nederlandse vlag aldaar plechtig werd gehesen in een carré van
vier brigades, waarbij Kapt. Sachse een Nederlandse en een Maleise toespraak
hield. l ) Nog datzelfde jaar werd er een schooltje geopend, waarop door de
Zending een onderwijzer werd geplaatst. In December 1909 bezocht de geleerde
G. Friederici de Humboldt-baai, terwijl in Januari 1910, in 1911, 1912 en
1913 wederom Zendeling F.J F. van Hasselt in deze streek fourneerde. In
1910 heerste een pokken-epidemie aan het Sentani-meer.
Na het vertrek der militaire bezetting verhuisde de bestuursambtenaar (gevolgd
door vele handelaren) van M tu Debi naar Hollandia. Hij — i.c.
Gezaghebber Wasterval — liet, mede op verzoek van Zendeling Van Hasselt, in
Augustus 1912 de Tabati-lieden hun tempel-inventaris inleveren; gelukkigerwijs
zonder dat ordeverstoring ontstond, maar ook zonder bepaald effect. In de
loop van 1913 stichtte de Utrechtse Zendings-Vereeniging op M tu Debi een
school/kerk en plaatste daar een onderwijzer; in later jaren verhuisde deze
school/kerk naar Tabati; sedert respectievelijk 1945 en 1935 tellen ook Indjeros
en Kaju Indjau zulk een centrum van geestelijk leven.
De eerste Europese Zendeling die zich in 1916 te Hollandia vestigde was J.
Bijkerk; in October 1920 arriveerde ter aflossing Zendeling A. de Neef. Nadat
op 28 Maart 1923 door zware regenval en overstroming van de Nubai-rivier
een groot deel van Hollandia was verwoest, besloot de Zending de post te
verplaatsen naar Nimbotan.
In 1921 en in October 1926 bestudeerde de geleerde P. Wirz de bevolking
van deze hoek van Nieuw Guinea.. Enige jaren vóór de oorlog vestigde de
Franciskaner Missie zich te Hollandia, voornamelijk ten zuidoosten daarvan
werkende.
Langzamerhand werd het werk van Bestuur en Zending intensiever. Te Hollandia
bleef een bestuursambtenaar geplaatst, die met zijn gezagsapparaat de
onderlinge vijandschap in de baai-dorpen deed verdwijnen, hoewel nog in
Augustus 1925 een „oorlog" ontstond tussen Tabati en Indjeros enerzijds en
Kaju Indjau met Kaju Batu anderzijds. — De Zending won aan aanhang toen
omstreeks 1930 het karawari-wezen verdween. — In 1929 heerste in deze
streken een hevige dysenterie.
Reeds in oudere publicaties leest men over de roerige en rumoerige aard van
de Jotefa-mensen. Dit is zo gebleven, ook ten aanzien van onderlinge verhoudingen,
die zich toespitsten toen tijdens de Japanse bezetting een deel van
Tabati collaboratie pleegde met de bezetters en hun landgenoten vaak onaangenaam
behandelde.
Omtrent de oorlogsperiode het volgende. Op 19 April 1942 bezetten de
Japanners Hollandia; na vier dagen vertrokken zij weer met de gevangen
genomen Europeanen en eerst in Mei d.a.v. kwamen Japanse mariniers ais
vaste bezetting, welke circa drie maanden later met soldaten werd versterkt. Met
handenarbeid werd daarna het wegennet verbeterd en werden vliegvelden
aangelegd. In 1943 reeds wierpen de geallieerden sporadisch een bom op of bij
Hoilandia, doch pas einde Maart van het volgende jaar begonnen de werkelijke
bombardementen op de Sentani-vliegveld en en op de haven en omgeving. Het
merendeel der bevolking vluchtte; zeer verstandig, aangezien enkele bommen
ook in de dorpen zijn terechtgekomen. Bij deze bombardementen werden om-
1 ) Uitvoeriger in 38.