Untitled - Stichting Papua Erfgoed

171
elk muurvlak in een achtkantige veranderd is. 1 )
Indjeros bezat evenmin als het gehucht Indjerau een karawari-huis, doch wel
een tjainpa, aan de noordzijde van het dorp gelegen. Opmerkelijk is dat de
tempel voorheen altijd midden in het dorp lag (oude stijl); ook in Tabati was
dit het geval. Indjeros, d.w.z. Sanji — want het blijkt wel dat de tempels feitelijk
heiligdommen waren van de voornaamste clans (van Pui, Sibi, Chai, Jouwé,
Chamadi, Iréuw, Auwi van Nafri, Plahi van Wanimo, enz.) en geen eigenlijke
„dorps"-tempels (al hadden de overige dorpsclans er ook hun vaste plaatsen)
— heeft blijkbaar oorspronkelijk wel een karawari-gebouw gehad, doch
Chamadi „spoelde dat weg"; karawari-dakversieringen bracht men naar Chamadi's
tempel, zei men nog. Het karav/ari-huis dat Sanji's voorvader Charo
bouwde zou Raimagwi of Wasmagwi (magwi = mauki) geheten hebben, terwijl
zelfs Meraudje een tempeltje bezat, Otimagwi genaamd. Charo zou ook de
bouwer van de tjainpa ter plaatse zijn geweest.
Dat er iets niet klopt, bleek wel uit de onderlinge tegenspraak op dit punt bij
het onderzoek ter plaatse. Zo werd nog beweerd dat er vroeger tjainpa's waren
geweest achter de woning van het hoofd Sanji en achter dat van de groep
Meraudje (de tweede groep in de belangrijkheid). Maar er was immers één
tjainpa voor het gehele dorp aan de noordkant, waar bezoekers vanuit zee het
eerst aankwamen!
Over het karawari-huis te Tabati hebben wij de uitvoerigste berichten. Deze
betreffen echter uitsluitend de Chamadi-tempel, hoewel die van Iréuw (ook
blijkens foto's) aan het begin dezer eeuw toch ook al bestond. De oorspronkelijke
Chamadi-tempel was achtzijdig, evenals de latere, doch vertoonde geen
losse pagode aan de dakspits maar een knik (d.w.z. golf-band ?) in het dakprofiel.
Blijkbaar stond de tempel toen niet tegen het platform aan.
Van het latere karawari-huis (het Jouwé-model dus ?) bestaan verscheidene
foto's en beschrijvingen. Kwam men per prauw aanvaren, dan landde men aan
het plankier en beklom dit. Dit plankier van nibunglatten, over een groot aantal
palen en boomstronken, waarvan thans nog een aantal te Tabati-darat in het
water staat, had een breedte van circa 20 meter (Wichmann zegt „30 Schritt";
Finsch spreekt van 50 à 60 voet) 2 ), terwijl ook één lange zijde die afmeting
had doch de andere korter was wegens de tempel die in één der hoeken stond.
Dit platform was door een noord-zuid liggende balk in twee delen
gedeeld; deze deling zou door de voorvader Mach zijn aangegeven.
De delingsbalk draagt de naam chábètj of chamadji (= splitser, deler),
een woord dat ook wordt gebruikt voor de Melkweg-slang. Deze slang was ook
op de balk weergegeven, vertelde men. Het betreft een bijzondere paal; mannen
mochten er niet overheen stappen maar moesten er omheen lopen. Zwangere
vrouwen mochten deze paal ook niet passeren. Veroorzaakte de balk
impotentie ? Men denkt hier aan het omtrent Sanji's schelpen meegedeelde
(VI, C). Was er een man met slechte bedoelingen op het plankier en raakte
die bij ongeluk de paal aan, dan zou hem dadelijk een ongeluk overkomen. Men
beweerde dat slechts Tabati zulk een paal op het tempel-platform bezat en dat
deze paal aan één der einden versierd was met de beeltenis van een man en
vrouw in coitu. Bij Van der Sande lezen wij nog 3 ): „A similar bird figure
1 ) 59; p. 290.
2 ) 69; p. 164 en 23; p. 355 en 40; p. 258.
3 ) 59; p. 147.