Untitled - Stichting Papua Erfgoed

206 VIII
MODERNE TIJDEN
De culturele veranderingsprocessen die in Noord-Amerika met de term
„acculturation" worden aangeduid, hebben vooral in deze naoorlogse jaren
menig onderzoeker beziggehouden. Zonder ons kritisch te verdiepen in de verschillende
definities van het acculturatie-begrip in de vakliteratuur, mogen wij
constateren, dat de term o.a. wordt toegepast op het verschijnsel dat een nietwesterse
„archaïsche" samenleving gegrepen wordt door een vreemd — in dit
geval westers — cultuursysteem. Soms hebben wij daarbij te doen met een
tamelijk geleidelijk proces, zoals in ons studiegebied vóór de tweede wereldoorlog,
soms daarentegen met plotselinge, sprongsgewijze veranderingen binnen
een korte periode, zoals de Papua-samenleving thans, na de laatste oorlog,
ondervindt. Christendom, onderwijs, westers bestuur, hygiënische voorschriften,
technische mechanisatie e.d.m. zijn enkele van de vreemde cultuur-facetten waarmee
de Papua geconfronteerd wordt en die hij zich, vrijwillig of gedwongen,
snel tracht eigen te maken. Hij loopt daardoor gevaar, het houvast in zijn eigen
afbrokkelende cultuur te verliezen, terwijl de nieuwe, vreemde dingen nog niet
tot een veranderde levenshouding zijn verwerkt — hij loopt gevaar een „marginal
man" te worden. 1 )
In voorgaande hoofdstukken werd reeds af en toe een probleem van de
huidige tijd kortweg aangestipt. Om de moeilijkheden, verband houdende met
kerstening, bestuur, onderwijs, handel, politiek, enz. beter te verstaan, is het
vooral ook noodzakelijk iets te weten van het „covert" (latente) cultuur-patroon,
dat slechts op indirecte wijze tot uiting komt in het manifest gedrag der bevolking.
2 ) Derhalve zullen wij thans in enige paragrafen een beschrijving trachten
te geven van de persoonlijkheid van de bewoner van Humboldt- en Jotefabaai,
de vóór-oorlogse problemen van dat gebied en de na-oorlogse problemen.
A. De persoonlijkheid. Daar er nimmer een onderzoek is ingesteld naar
het persoonlijkheidstype van de inwoners der baai-dorpen, gezien tegen de
achtergrond van hun cultuur, bepalen wij ons voorlopig tot een bloemlezing uit
de literatuur om weer te geven hoe bezoekers over deze Papua-stam — althans
het mannelijk deel ervan — dachten.
Van der Goes rapporteerde in 1858, „ dat deze inlanders, wier scherp
geteekende gelaatstrekken niet de goedhartigheid der bewoners van de zuidwestkust
uitdrukten, en wier drieste blikken groot verschil opleverden met de
zachte uitdrukking in de oogen der Papoea's van Karoefa, Kaimani of de
Argoenibaai, volleerde dieven waren, en, ondanks hunne volkomene naaktheid,
de kunst verstonden, om datgeen wat aan hunne begeerige blikken in het oog
viel, in hun bezit en buiten boord te krijgen " 3 )
In 1871 spreekt het verslag van de commissaris Van der Crab 4 ) van een
„sterk gebouwd volk met een woest voorkomen"; hun praten „geleek veel op
voortdurend kijven en kibbelen", waarbij veel geschreeuwd werd; „bij het te
koop bieden van vruchten stampvoetten zij op drieste wijze." Ook is er sprake
van grote diefachtigheid (wegens metaalhonger ?), o.a. van kledingstukken,
1 ) R. Linton: The cultural background of personality, 1947; p. 94.
2 ) ibid.: p. 25 \lg.
3 ) 26; p. 85.
4 ) 52; p. 115. 118.