Untitled - Stichting Papua Erfgoed

209
met de mensen, dan blijkt dat het luidruchtige, waar vroegere reizigers reeds
melding van maakten, inderdaad opvallender is dan in vele andere streken, bijv.
de Wandamen-baai of het Fakfakse. Van een onbetrouwbare en diefachtige
aard der bewoners is evenwel geen sprake, althans zeker niet méér dan in
iedere andere samenleving het geval is; stellig was de steelzin — vnl. van metalen
voorwerpen —voorheen een tijdelijk verschijnsel. Haatdragendheid en afgunst
— ondanks de kerstening — heb ik vaak ontmoet. Ook in de verhalen
van deze streek komen zij tot uiting. Vooral de Chamadi's zijn bij velen weinig
in tel, hetgeen mogelijk een reactie is op de vroegere vrees voor de macht van
dit geslacht en misschien ook zijn oorzaak vindt in de omstandigheid dat zij
ten dele een rem zijn voor de modernisering der gemeenschap. Al met al is de
sfeer in de dorpen niet gemoedelijk; familie- of clan-prestige, vrees, godsdienstige
tegenstellingen, economische controversen, grondmoeilijkheden, enz.
vertroebelen of belemmeren een gevoel van eenheid tussen de dorpsgenoten, ja
binnen eigen clan of familie.
Dat dit volkje natuurlijk ook zijn goede zijde heeft, merkte Van der Goes
reeds in 1858 op; hij schreef: „Ofschoon deze en andere dieverijen, ,
eene schaduwzijde in het karakter der Papoea's van de Humboldtsbaai is, verdient
echter het vertrouwen, dat zij ons bij nadere bekendschap schonken, en dat
voor het wantrouwen bij de eerste bezoeken in hunne kampongs plaats maakte,
zoomede het fiere en moedige van hunnen aard, hunne hulpvaardigheid bij
togten langs hunne kusten en in het binnenland, allezins loffelijke vermelding,
en gelooven wij te mogen verzekeren, dat bij ontwikkeling en beschaving van
deze inderdaad geestkrachtige inlanders alles goeds te maken, en dat hunne
nijverheid en aanleg voor de beoefening van kunsten en handwerken tot voorbeeldige
uitkomsten te brengen zijn zouden. Het is dan ook te bejammeren, dat
een volksstam, welke zoo vele natuurlijke vatbaarheid aan den dag legt, van de
voordeden eener meerdere ontwikkeling verstoken is, en welligt nog lang blijven
zal!" Terwijl hij verderop nog meedeeldel): „ bij opleiding tot
meerdere beschaving en verlichting is van de Papoea's der Humboldtsbaai alles
goeds te verwachten "
B. Voor-oorlogse periode. Wat weten wij over het tijdvak van ± 1910
tot ± 1942 ? De gegevens daarover zijn schaars, de archieven werden tijdens
de oorlog vernield. Niettemin is bekend dat in deze jaren diep ingegrepen werd
in de levensgewoonten van de mensen. In 1908 vestigde zich een posthouder
op Mëtu Debi, die o.m. direct het doden van een mens bij begrafenissen van
adathoofden verbood, en al spoedig ingreep in het karawari-ritueel. Zo meldt
Wirz (in 1921) dat toen reeds het fluitspelen in de tempels verboden was.
Omstreeks 1930 verdwenen de toen nog aanwezige tempels voorgoed. Hetgeen
achteraf bezien het maatschappelijk leven innerlijk zeer ontwricht moet hebben,
doch in elk geval het leven van de vrouwen aanmerkelijk veraangenaamde.
Kort na de komst van de posthouder vestigde zich in het Nubai-dal een
militair exploratie-detachement onder leiding van kapitein Sachse; zo ontstond
Hollandia, waar al spoedig ook de posthouder ging wonen. Dit was weer een
nieuwe ervaring voor de baai-Papua's, die hun gehele gebied doorkruist zagen
door patrouilles. Bovendien deed een ander element van het westerse leven
zijn intrede, namelijk het onderwijs. Reeds in 1910 werd door de militairen een
1 ) 26; p. 184.