Untitled - Stichting Papua Erfgoed

150
zee. Enkele andere lijnfiguren op vrouwenwangen bleven onverklaard en zijn
mij onverklaarbaar.
Enige mannen in ditzelfde dorp hadden op hun borsten getatoueerd
chintjai (= zeester), s rámá (— duizendpoot), chrei (— meeuw) „
nan (— water, rivier) 1 ), serma (?, een lange rij stippen), idjiwentuk
(= visoog) en op de bovenarm een ingewikkelde figuur, sijaru ( = Ind. ákarbahar,
een zeegewas) en — wonderlijk genoeg — Mapiase tatouage, precies
zoals ik die bij Numforezen te Manokwari had gezien, enkele jaren geleden.
Voor deze figuren had men geen naam. één ervan steit een kroon met twee
Nederlandse vlaggen voor. De drager beweerde dat hem die motieven
te Hollandia vroeger waren ingeprikt (door een Mapianees of Numforees
of Blakker?).
De borst van Elias Sibi was zeer fraai getatoueerd met twee kruiselingse
lijnen. Op de linkerborsthelft was de chiarè-vis afgebeeld en verder een
bloem van de bentangur-boom, een vis, een vogel en op de rechter-borsthelft
de meeuw, een boog met pijl en dezelfde vis en vogel als op de linker borst.
Bovendien waren op de twee rughelften charrau, op het voorhoofd het „visoog
en op de beide bovenarmen de meeuw aangebracht.
Een aantal fraaie versieringen, die ik zelf niet heb opgemerkt, maar die in
Van der Sande's tijd veel gebruikt werden, zijn (volgens Van der Sande) de
chine, bloedzuiger, een eenvoudig half-cirkelvormig of slingerend motief dat
meestal bij de mannen op de rug werd aangebracht en een enkele maal op de
rug van een hand werd gezien, de dbár of mand bár, de neushoornvogel,
zeer algemeen, voornamelijk op de pols en bovenzijde van de hand of beide
handen getatoueerd, met de kop naar de vingers toe en in vliegende houding;
een krab ' figuur, namelijk een cirkel van 3 cm. middellijn waaraan enkele
haken zaten en welk figuur meestal vergezeld ging van een paar getatoueerde
haken (golven ?), om aangebracht op de rechter bovenarm, de bwök of
abekw , een spiraalvormige schelp met sluitklepje, even veelvuldig als de
cbarrau aangetroffen op linker- of rechter-rughelft, doch altijd slechts één
ervan, met de kop omhoog gericht, totaal-lengte ± 20 cm. Ook op de rug van
de rechterhand, de kop aangebracht op de onderarm, werd de schelp versiering
opgemerkt.
Binnenkort zal aan alle tatouage in de baai-dorpen wel een einde gekomen
zijn. Wetenschappelijk betekent dit een verlies, maar het is zeer begrijpelijk,
daar ongetwijfeld vooral de versiering met water- en luchtdieren niet zo maar
een versiering zonder meer was, maar een godsdienstige ondergrond had. De
motieven, het feit dat slechts een oude vrouw deze mocht aanbrengen en dat dit
bij de meisjes plaats had in de periode van hun „initiatie", wijzen in die richting.
In het volgende hoofdstuk hoop ik hierop terug te komen.
H. Dans, Zang en muziek. In archaïsche samenlevingen behoren dans,
zang en muziek vooral thuis m de sacrale sfeer — al zijn bij feesten natuurlijk
ook andere zijden van het cultuurpatroon waarneembaar; daarom worden zij
in dit hoofdstuk behandeld. Ten aanzien van deze feestelijke uitingsvormen in
ons studiegebied bestaat vrijwel geen literatuur, slechts Kunst publiceerde een
en ander over deze streek, op grond van gegevens afkomstig van Humboldtbaai-bewoners
die aanwezig waren bij de viering van het 150-jarig bestaan van
') Ook voorheen te Nachaiba? Vgl. 59. p 47 en fig 23 (1).