Untitled - Stichting Papua Erfgoed

170
structie-tekening worden gemaakt. Hier — als elders in de baai-dorpen —
heette de tempel mau. Op het achtzijdige pyramidale dak van atap prijkte
ook weer een beeldje charcharaudje, een mens met op de rug een leguaan. Ook
hier liepen rond het dak twee golven, nán, maar bovendien nog twee tandvormig
gekartelde banden, imafaugu geheten (een Makanowé-motief). In het
dak staken geen houten versierselen, zoals dierenbeelden. Wel waren er, uitziende
op de 4 windstreken, raampjes, die afgesloten konden worden met een
luik; deze vier openingen heetten nèndoja-sijebò (= bek van de octopus; dit
was een Pui-versiersel). Aan de tempel, die natuurlijk weer op palen in het
water stond, was ook hier een plankier, nanè, gebouwd, vanwaar men door
een lage opening op de hoger gelegen vloer van de tempel kon klimmen. Het
plankier was niet in vakken verdeeld. Voor zulk een platform gebruikte men
stammen met bladeren en al; andere dorpen was dit verboden: daar mochten
slechts stammen zonder kruin worden gebruikt.
Vroeger was het de gewoonte dat de met elkaar in relatie staande dorpen
wederzijds elkaar hielpen bij de tempel- en platform-bouw; zo hielp Nachaiba
toen o.a. Kaju Batu daarbij.
Ook de mau van Sibi te Kaju Indjau was gebouwd door alle groepen van
dit dorp, met hulp van lieden van Nachaiba, de drie Skou-dorpen en de groep
Iréuw van Tabati-laut. Naast de tempel stond de tjaimba. Een afbeelding
van Sibi's tempel geven o.m. Van der Sande en Wichmann. Ook deze
tempel had een achtkantig pyramidaal dak, voorzien van twee rondom lopende
banden, na, en een beeldje op de top. Verdere dakversiering is niet te zien. Er
waren twee deuropeningen. Ook nabij de Sibi-tempel lagen — en liggen nog
— in zee twee grote stukken koraalsteen, respectievelijk geheten Taba of
Kasuarè (chatuar, de mannelijke) en, ten oosten daarvan, Matacharè-moin (de
vrouwelijke).
Terloops zij hier opgemerkt dat het verschil in tempeluiterlijk voornamelijk
te vinden was in het aantal banden om het dak. Zo had de tempel van Skou
Mabo 3 banden (golven) en nog 1 slangenband, i-jong genaamd. De tem.
pel van Oinake van ± 1910, afgebeeld in het Verslag van de Militaire Exploratie
van Ned. N. Guinea, 1907—1915, vertoont ook vier of vijf banden;
namen worden niet vermeld. 1) Deze tempel stond, evenals die van de Skoudorpen,
op palen boven het land, aangezien, zoals te Nachaiba, de zee daar
te fel op de kust staat.
Nopens het Makanowé/Jouwé karawari-huis vermeldden wij reeds dat dit in
de vorige eeuw bij het eilandje Mëturau stond, boven zee, een dubbel dak bezat
(welk „model" door Chamadi van Tabati met geweld werd overgenomen), en
zeer talrijke en fraaie dakversierselen vertoonde (eveneens door Chamadi „veroverd''),
terwijl ook het inwendige opvallend versierd was; deze inwendige
versiering werd naderhand in de Sibi-tempel aangebracht.
Beziet men de oude foto's van de Skou-tempels (vgl. 59, fig. 181 en 182)
dan ziet men daar dezelfde top-pagode, die ook Jouwé bezat ( en nadien dus
Chamadi). Aangezien de Jouwé-groep met Skou nauw gelieerd is (vide X, A,
14) en nog steeds huwelijksrelaties daarmee onderhoudt, „kocht" zij waarschijnlijk
haar tempel van één van die dorpen (Skou Mabo). Er zij verder op gewezen,
en dit geldt volgens Van der Sande voor alle tempels, dat de achtzijdige
tempelvorm is voortgekomen uit een vierzijdige die door een verticale strook in
1 ) t.a.p. tegenover p. 144.