Untitled - Stichting Papua Erfgoed

93
deksel, vervaardigd van een stuk boomschors dat is dubbelgevouwen en aan
één zijde dichtgenaaid. De buitenkant van de kap is versierd met banden,
veertjes, schelpjes, grijze coix-pitten e.d., figuren vormend zoals: leguaan,
hamerhaai, slang, enz., maar vogels ontbreken.
De opschik maakte feitelijk de ,,kleding" uit; hierbij zou nog de tatouage of
scarificatie gerekend kunnen worden, doch deze worden elders behandeld.
Bezien we eerst de mannentooi. In het haar werden dikwijls heirode hibiscusbloemen,
varens, witte en grijze veren van kroonduif en kakatu, ja, hele paradijsvogels
gedragen; deze veerpluimen bestonden uit twee delen, nl. een draagveer
(stevig in het haar gestoken) van een zwarte neushoorn-staartveer waaromheen
werd geschoven de pronkveer, bijv. de geelwitte kakatu-veren, waardoor
het geheel uiterst trilbaac was. Bovendien werden (echter slechts door volwassenen)
2 à.3 kammen — djong (N.) of añgur (= krab) (j.) — of
krabbers van hout gedragen, met 8 à 10 dunne pennen van ± 30 cm.
lengte „ , de onderste helft rondachtig met scherp toeloopende punt en de
bovenste helft plat, op ongelijke afstanden met fijne rotan stevig verbonden
zoodat de boveneinden nagenoeg vlak tegen elkaar liggen en de punten der tanden
uiteenstaan. De top van het handvat is met een gedroogde pinangvrucht
bedekt, en verder versierd met veeren, kralen, stukjes schildpad, schelpjes en
hondetanden." Ze heten in de Humboldt-baai karara (= chareharau ? G.) 1 ).
Ook was het geheel of ten dele rood kleuren der haren met rode aarde,
merai, bij volwassenen zeer gebruikelijk.
Het gelaat werd ook niet ongemoeid gelaten. Niet slechts dat men het bij
festiviteiten geheel of ten dele verfde met zwart, rood, wit, en dat de tanden
zwart of rood werden gekleurd, maar neusversieringen door middel van bambucylindertjes,
fridje, door het tussenschot, óf door uit schelpen geslepen
cylindertjes, ím (J.) of sinma (K.), óf door twee aaneengehechte varkenstanden
met de gebogen kanten omhoog en de punten reikende tot de
buitenooghoeken, fia of fiai of fèbong. Als voorhoofdsversiersel,
chore (j.), droeg men aaneengeregen casuarisveren, chatuar-aru (J.), waarvan
soms buidelrat-staarten afhingen, èm rugu (K.). Een andere voorhoofdsdracht
die men bij feesten te Kaju Indjau droeg was de sauwè (K.).
Meestal droegen de mannen en jongens ook ringen in de oorlellen, dikwijls
verscheidene aan één oor; deze ringen van schildpad, ènksji (J.) of fòrá
(K.), waren 4 à 5 cm. in doorsnee, terwijl zij soms nog voorzien waren van
grote blauwe kralen, stukjes schelp of schildpad en vlechtsnoeren, in welk geval
ze wádàn (K.) genoemd werden.
Ook het lichaam kreeg zijn deel. Hals, borst en armen werden getooid met
ringen, uit schelpen, koraal, vlechtwerk, casuarisbeen en varkenstanden vervaardigd;
zo schrijven reeds in 1858 de bezoekers dezer streken. Men hing namelijk
de dubbele aaneengehechte varkens- of hondetanden, aangevuld met kralen,
vezels, e.d. wel aan een koord om de hals en sprak dan van chòde of
chonje-njoja. Op de borst droeg men bij oorlog of feesten een fraai schildje
van circa 20 cm. hoog, chèndori (J.) of chènarè (K.) genaamd (chèn(a)
— borst), „bestaande uit varkensribben, waarop sagapitjes (um si) met gom
zijn vastgekleefd" 2 ). Preuss toont aan dat zo'n schild van tanden en pitjes
feitelijk een meer of minder duidelijk te herkennen vogelfiguur voorstelt: met
1 ) 15; p. 1261, noot 1.
2 ) 15; p. 1268. Zie ook 26; p. 84, 171 en 59; p. 84/85, 118.