Untitled - Stichting Papua Erfgoed

84
Soro), kamer 3 door groepen Afár en Itár, kamer 4 door de groep Daiwar.
Vermeldenswaard is dat de kamers 1 en 2 aan de Tabati-laut-zijde liggen, waar
de bouwers ervan ook wonen; kamers 3 en 4 aan de Tabati-darat-kant waar
ook genoemde bouwers thuis behoren De grote middenzaal (5) werd vervaardigd
door de groepen Chamadi, Iréuw, Chai en Chababuk, hieraan had ook
Indjeros mee moeten bouwen. De groepen Chamadi en Iréuw zijn de voornaamste
van de beide dorpshelften, Chai en Chababuk zijn een soort
„ordonnans' families, ter beschikking staande van Chamadi. Men zie verder
de plattegrond van het dorp en die van het huis.
Een analoog geval vinden wij in het dorp Indjeros, de voornaamste groep
aldaar is genaamd Sanji, het hoofd van deze groep nu, Frans Sanji, bewoont
een huis van dezelfde constructie als dat van Petrus Chamadi, evenwel onversierd
en zonder dakruiter, doch wel met dezelfde bijzondere kamerindeling Aan
de bouw van deze woning moesten meehelpen de groepen Daiwir (T d ) en
Chasor (T.l.) — de beide „uiterste ' groepen dus van Tabati—, echter niet aan
bepaalde gedeelten, doch meer in het aigemeen Wegens de anders gerichte
ligging van het dorp, ziet Sanji's huis uit op het westen en ligt de achterzijde
naar het oosten.
Ook de woning van Leonard Sibi, het adathoofd van Kaju Indjau, vertoont
dezelfde indeling als dat van Petrus Chamadi En ook het huis van Nachaiba's
adathoofd Petrus Fouw gelijkt er op, met dit verschil dat de grote middenzaal
aan weerszijden een „arm" heeft waarvan er één uitkomt in de keuken, zodoende
zijn er dus vier vrijstaande hoekkamers m het huis overgebleven
Vermeld zij verder dat zowel te Tabati als te Indjeros een ander lid van de
Chamadi groep een huis bewoont waarvan het dak een vierkante dakruiter
draagt, een pagode-achtig torentje Deze dakvorm mochten slechts de Chamadi's
gebruiken, aldus het commentaar Een herinnering aan het Tabatische tempeldak
van voorheen ?
3. Van bijzonder belang zijn de tjainpa of tjaimba in deze dorpen, in de
literatuur meestal vermeld als jongelingshuizen, doch beter mannenhuizen te
noemen Behalve de gezinswoningen heeft Tabati nog drie van zulke tjainpa,
twee ervan gelegen op de plaats van de vroegere karawari-huizen van Chamadi
en Iréuw en één ter plaatse van het voormalige Bestuurskantoor; dus bestemd
voor respectievelijk Tabati-darat-Chamadi, Tabati kut en Tabati-darat-Darwir.
De naam „mannenhuizen" is nogal wijds voor de vrij armzalige zinken gebouwtjes;
doch de herinnering aan de eerst ±1930 op die plekken verdwenen
tempels doet ook nu nog deze surrogaat-tempeltjes een zekere waardigheid
bezitten, al is men thans gekerstend. Vrouwen en kinderen mogen deze huisjes,
van circa 8 bij 8 meter niet betreden, veelal slaapt een aantal mannen (gehuwd,
soms ongehuwd) er 's nachts rond een vuurtje, na feesten (zoals op 30 April
1951) worden de gedragen versierselen in dit gebouwtje opgeborgen, en in
Tabati darat bewaarde men er nog een trom die voorheen op die plek in het
karawari-huis hing. Bij deze huisjes ziet men in het water nog paalresten,
overblijfselen van de voormalige dansvloer buiten aan het karawari huis. Waarschijnlijk
wegens herinneringen van religieuze aard — evenals elders, bijv.
aan het Sentani-meer — laat men deze restanten staan tot ze vanzelf vergaan.
Opmerkelijk was het mannenhuis te Kaju Indjau, daar tjaimba genoemd,
gelegen op dezelfde plek als het vroegere mannenhuis, niet alleen daar het
veel groter was dan de beide hiervoor genoemde, nl 8 bij 10 meter en verdeeld
in enkele vertrekken, W.C. en badkamertje, maar vooral doordat men op het