Untitled - Stichting Papua Erfgoed

85
dak nog de oude adat versiering kon zien, zij het dan dat oorspronkelijk de
dakrib bestond uit een beschilderde prauw en nu uit beschilderd geribbeld
dakijzer. Niettemin was het geheel, in de kleuren zwart, geel en groen, toch
bijzonder, bijgaande schets tracht het weer te geven. In de tjaimba waren twee
vuurplaatsen, er lagen twee prauwen, een groot aantal prauwon de edelen, en aan
een dakbalk hingen 5 zigzagvormig gevlochten rotan ringen, chichòtò (J.) of
chidjichòtá (K.); ringen om de varkens om de bek te schuiven, doch in dit
geval dienende om aan te duiden dat 5 personen de gemeenschap een varken
moesten schenken daar zij zich schuldig hadden gemaakt aan een adat-overtreding
in de tjaimba (bijv. iemand aldaar geslagen, zich luidruchtig gedragen,
e.d. ). Na levering van het feestdier wordt de ring verwijderd. 1)
Te Kaju Batu staat de tjaimba — tevens posthuis — op de plaats van het
voormalige karawari-huis, het bevat eveneens enkele vertrekken en W.C. en
badhokjes. Elke versiering ontbreekt echter. Wel is er vóór, evenals bij hogergenoemde
mannenhuizen, een tamelijk groot platform, herinnering aan vroeger
dagen.
Nachaiba bezat voorheen wel een tjaimba, doch thans zelfs geen posthuis,
Teis rau is wel zulk een huisje rijk, maar omtrent een voormalig mannenhuis
aldaar is mij niets bekend.
Een modern element in het dorp is de school, tevens kerk, te Tabati en
Teis rau/Teigas rau nog uit vooroorlogse tijd, te Indjeros en Kaju Indjau in
1945 opgetrokken en fraaier — o.a. met een torentje — dan die van eerstgenoemde
dorpen De scholen van Tabati, Indjeros en Ka|u Indjau bezitten
houten pilaren die aan de beneden-einden van gekleurd snijwerk — van Sentanische
origine echter — zijn voorzien Kaju Batu en Nachaiba bezitten geen
school.
Een ander vreemd element vormen de woningen van de onderwijzers te
Tabati, Indjeros en Kaju Indjau, ze liggen buiten de „dorpsstraat" maar het
huistype is vrijwel gelijk aan de gewone woning. Verder wonen er een aantal
mensen buiten het dorp op en bij de eilandjes Indjemòch, M tu Debi en
M turau.
4. Hoe zagen de huizen er een halve eeuw geleden uit? Ook nu komen ons
vroegere publicaties en foto's te stade. 2 )
Opmerkelijk is het verschil in uiterlijk tussen Indjeros en de andere dorpen,
eerstgenoemd dorp had toenmaals langwerpige huizen met een hoog zadeldak;
in Tabati, Indjerau, Kaju Indjau enz daarentegen zag men voornamelijk — op
de kleine keukens en enige woningen na — vierkante tot achtkantige huizen
met een hoog spits toelopend dak. 3 ) Het bouwmateriaal bestond uit sagobladeren
en nerven (voor dak en wanden) en nibungpalm latten voor de
vloer Ook toen stonden de huizen op palen boven het water, een steiger bij
wijze van dorpsstraat ontbrak evenwel, al waren vele huizen door vlonders
onderling verbonden.
Merkwaardig is dat dit pyramidale huizentype volgens informanten van
1 ) Reeds in 1887 zag en vermeldde. De Clercq zulke ringen, hangende aan de buitenwand
van de tempel van Tabati. (15; p. 1267). In 1954 zag ik ze ook in de tjainpa
te Tabati-laut.
2 ) Vooral Wichmann (69; p. 154—164) en Van der Sande (59; p 134—138). Verder
nog Van Hasselt, Bink, Koning.
3 ) Finsch telde in 1885 te Tabati 12 hoge woonhuizen en 20 horizontaal gedakte
gebouwen benevens een tempel Indjeros had 8 grote en 8 kleine huizen (23 p
355 en 361)