Untitled - Stichting Papua Erfgoed

265
daartegen geen bezwaar maar raadde de haai-mens af om 's nachts in de Nubairivier
te slapen wegens het gevaar dat jagers, dieven, enz. op hem zouden schieten.
Overdag was Sedemboro zelf in de nabijheid, doch 's nachts was het beter
dat Wei zich te Kaju Indjau ophield. Daar was aan de westelijke punt van het
eiland een grote gespleten steen en in die spleet zou Wei zich wel kunnen
schuilhouden. Dit voorstel werd aangenomen, doch helaas bleek de spleet te
nauw voor de grote vis. Sedertdien heet die plek Serbacho-kechaidji.
De hamerhaai sprak toen tot Sedemboro: „wees niet boos op mij omdat ik
wegga. U hebt mij vriendelijk behandeld, wij hebben tezamen al een afspraak
gemaakt, U hebt mij een verblijfplaats aangewezen maar dat verblijf is mij te
klein en daarom — en ook omdat dit dorp nog zo dicht bij Skou ligt en mijn
familie mij gemakkelijk zal kunnen vinden — reis ik verder. Doch eerst nog
enige afspraken. Indien gij of Uw nakomelingen vis gevangen of sago geklopt
hebben, breng dan ook wat daarvan naar mijn familie te Skou. Voortaan mogen
de Chai's ook niet meer eten: mijn nageslacht (de hamerhaaien), de mangrovegarnaal,
de putwarare-vis, de chrui-vis, de tjumedja-vis en het timpsane-schelpdier.
De zielen van overleden Chai-mensen zullen, na zich gebaad te
hebben in de Nubai-rivier, naar de berg Subrai nabij Tarfia gaan, waar ik een
verblijfplaats voor hen zal gereedmaken en waar ook de zielen van mijn nakroost
zullen verblijven. En voelt gij de westelijke landwind uit de richting
Nubai naar Uw dorp waaien, dan is dat een teken dat één van Uw geslacht
zal sterven".
Hierna nam Wei afscheid van Sedemboro en vertrok naar het westen; in deze
situatie noemt men hem chai tahaiti, Chai in zee. Te Nachaiba vertoefde hij
bij Toto en maakte daar ook een sago-tuin. Daarna reisde hij verder naar Tarfia,
waar hij gedood werd (volgens sommigen door de beide vrouwen, volgens anderen
door een oude man). Na dit voorval veranderde opeens de spraak van de
Tarfia-mensen, die voordien de gewone Humboldt-baai-taal gesproken hadden,
maar vanaf dit moment hun huidige taal begonnen te spreken. Men verhaalt
het volgende: Toen Wei voor het dorp arriveerde, was men juist aan het vissen.
Wei wachtte tot iedereen huiswaarts was gegaan, behalve een oude man, en
kwam toen dichterbij. Hij verzocht de oude man hem te vangen en te doden,
en daarna zijn lichaam te verdelen, zoals de adat wil, onder de dorpsgenoten.
Slechts de maag moest de oude man zelf behouden en in de grond bij zijn
woning begraven. Na veel tegenstribbelen deed de oude wat hem verzocht werd.
Enige tijd later groeide ter plaatse waar de maag begraven was een boompje
op, waaraan na verloop van tijd een aantal vruchten verscheen. Deze vruchten
nu roken afschuwelijk, als een lijk in ontbinding. Het was een ergernis voor het
dorp en daarom rukte men op een goede dag het boompje uit en wierp het ver
weg; het kwam neer in de Nimboran-streek. Jammer voor de Tarfia-lieden,
want dit boompje bleek de kralenboom te zijn, die uit Wei's lichaam was opgegroeid;
de stinkende vruchten zaten er vol mee. En zo komt het dat men in het
Nimboran-gebied nog zeer veel oude kralen vindt, terwijl deze in de kustdorpen
uiterst schaars zijn.
(Verhaald door Daniel Jouwé en Onesimus Chai).
17. Het verhaal van Makanowé (Jouwé).
De voorouders van Makanowé woonden oudtijds op de berg Fèntobu
(Mèraribu), ten noorden van Hollandia. Zij hadden als kinderen o.a. een zoon
Makanowé en twee dochters: Nanditjoi (Naritjoi, de oudste) en Srom choi