Untitled - Stichting Papua Erfgoed
Untitled - Stichting Papua Erfgoed
Untitled - Stichting Papua Erfgoed
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
169<br />
„Schnitzereien" waren afkomstig van de Jouwé-groep, die na het verbranden<br />
van de Mëturau-tempel in Sibi's tempel was komen „inwonen". — De Chai's<br />
hadden hun tempel op Kaap Djuar, op de „oorsprongsplek" van hun „voorvader"<br />
Wei dus.<br />
Kaju Batu, d.w.z. de clan Pui, bezat eveneens een tempel, en wel ter plaatse<br />
van het huidige posthuis; de plek heet Sauwidji. In het begin dezer eeuw stortte<br />
deze karawari door ouderdom ineen, waarna men, als te Kaju Indjau, het mannenhuis<br />
voorzag van de fluiten en trommen en als tempel in dienst nam.<br />
Ook Nachaiba had een, op het strand staand, karawari-huis, tamelijk eenvoudig<br />
van uiterlijk; in 1903 is dit bezocht door Wichmann e.a.<br />
Na 1925 werden in de onderafdeling Hollandia op bevel van het Bestuur<br />
vele van deze karawari-huizen verbrand en het oprichten van nieuwe verboden.<br />
Na dit jaar zijn dus alle tempels met het meeste van hun inhoud verdwenen. 1 )<br />
B. Tempel-exterieur. Na het lezen van voorgaande paragraaf zal het duidelijk<br />
zijn, dat wat nu volgt niet gebaseerd is op eigen waarneming doch alleen<br />
op mededelingen van vroegere schrijvers en op verslagen van ooggetuigen uit<br />
de dorpen. Hoewel omtrent het karawari-huis van Tabati-darat de informaties<br />
het uitvoerigst zijn, kan toch ook e.e.a. over de tempels der andere dorpen<br />
worden vermeld, waarbij verwezen moge worden naar bijgevoegde foto's en<br />
schetsen.<br />
Te Nachaiba stond vroeger een karawari-huis op palen, rarama genoemd<br />
(welk woord waarschijnlijk verband houdt met het Austronesische dal m,<br />
evenals het Jotefase ráro); oorspronkelijk was het evenals het dorp boven zee<br />
gebouwd doch later herbouwd op het strand in de noordoostelijke hoek van het<br />
dorp. Op het dak had men een mensenfiguurtje gezet, de tj bè. De tempel<br />
was achtkantig en bezat aan de dorpszijde een platform, rochaitjò (rocha =<br />
dansen), terwijl aan de zeezijde de kookplaats was. Op dit platform stond bij<br />
feesten in het midden een onversierde paal, sádjè, waaraan de gasten hun<br />
draagtassen, enz. konden ophangen. Deze paal werd door de rowesi opgericht.<br />
De rarama had een deuropening aan de oost- en een raam aan de noordkant.<br />
Om het platform bevond zich een grote haag ter afscheiding van het dorp;<br />
dat was dus aan de west- en zuidzijde van het gebouw. Het hoge atap-dak vertoonde<br />
twee na of golven. Van der Sande schreef aangaande deze tempel in<br />
1903 2 ): „This building, situated immediately on the sea under the trees, has a<br />
horizontal ridge pole, as also found more towards the west. The direction is<br />
north-south, and at both ends the ridge pole has been continued in a coloured,<br />
male figure with erect penis, the face turned downwards. It has also a „missigitroof"<br />
(d.w.z. pagode-achtige top. G.). — Aan de noordkant van de tempel, op<br />
de aarde, lagen drie stenen die Iri (de mannelijke steen), Aité (een vrouwelijke<br />
steen) en Jobèjobè of Tjèbijobè (de schelpsoort bwök of Nautilus) heetten.<br />
De beide eerste waren weer kinderen van een vader-steen en moedersteen<br />
die nog te zien zijn in het beekje dat om Nachaiba stroomt. Iri en Aité<br />
moesten bij bandjir of hoge zee het water weren; Jobèjobè speelde een rol bij<br />
de initiatie van de jongens. Van de drie genoemde stenen is slechts Iri nog<br />
aanwezig.<br />
Evenals van die te Nachaiba kon ook van de tempel te Kaju Batu een recon-<br />
1 ) De mannenhuis-tempel te Kaju Indjau werd in 1932 geliquideerd, d.w.z. het<br />
gebouw werd posthuis (bivak) en de fluiten e.d. verdwenen.<br />
2 ) 59; p. 301.