Untitled - Stichting Papua Erfgoed

12 II
ENKELE HISTORISCHE MEDEDELINGEN
Wat geldt voor geheel Nieuw Guinea, geldt ook hier omtrent de geschiedenis
van land en volk der beide baaien is zeer weinig met zekerheid bekend. De
Jotefa bevolking weet te verhalen van een grote vloed die alles zou hebben
overstroomd en alle leven vernietigd (dergelijke verhalen zijn ook bekend tut
de nabijgelegen streken Arso, Jèti en Nimboran). Nadien, toen de Jotefa baai
nog niet bestond, zouden op die plek zich de voorouders der huidige Tabatiërs
hebben gevestigd, later ontstond de baai, doch men herinnert zich zeer wel —
nog uit recente tijd — dat veel wat nu water is of schor voorheen land of
eiland was.
Omtrent zichzelf vertellen zij, dat zij — voor een deel tenminste — uit het
oosten en uit de bergen gekomen zijn, deels zouden zij verwant zijn met de
Sentani-bewoners. Holbewoning schijnt oudtijds voorgekomen te zijn, bijv,
zuidelijk van Nafri. Ook verhaalde men over de groep Serachi of Sèbo (Mót
of Mòtu), wonende op de Jarmòch tot aan zee, in bezit van het eilandje
Missioditj en het erom gelegen viswater, enz. Later is deze groep uitgestorven,
de laatste leden zijn opgegaan in de groep Jouwé. O.a. in het dorpje Indjerau
Fratia, aan de zuidelijke voet van Usjerau, heeft deze groep gewoond — Verder
bewaart men nog vagelijk herinneringen aan vroegere bezoeken van regeringsambtenaren,
herinnert men zich nog een en ander van diverse expedities
in deze contreien, van de eerste posthouder op M tu Debi, van het vooroorlogse
Hollandia, en vooral van de recente oorlog Naast nog wat locale histories
is dat de gehele geschiedkundige kennis dezer baai-bewoners.
En wat weet de westerling door aanschouwing en literatuur? De geologie
leert ons dat het nabijgelegen Cycloop gebergte van vulkanische aard is, stellig
zal het land aan zijn oostelijke voet onstabiel zijn geweest. Van een opheffing
boven zeeniveau is ook hier sprake; koraal en schelpen vindt men op alle
omringende heuvels Dat de Jotefa baai vroeger kleiner van omtrek was is zeer
wel mogelijk Duidelijk zichtbaar bij laag water zijn de grote ondiepten, waardoor
bijv M tu Debi, Indjeros en de oostelijke kaap welhaast één geheel
worden. De openingsbreedte naar zee van de Jotefa-baai was een eeuw geleden
slecht ¾ van de tegenwoordige breedte, terwijl het strand tussen Indjeros en
kaap Djuar sindsdien ook door de zee is teruggedrongen. Kan het zijn dat de
door Wentholt en anderen veronderstelde onderaardse afwatering van het
Sentani-meer door zijn stroming deze afspoeling, uitslijping, veroorzaakt?
Ter bevestiging van het zondvloed-verhaal deelde men mij te Indjeros mede
dat in de kuststrook van Nafn tot de berg Mér en ook een eindweegs het land
in, tot op de toppen der hemels behalve vele schelpen ook talrijke scherven
van grof aardewerk werden gevonden. Een van mijn informanten (± 70 jaar
oud) zei, dat reeds zijn vader deze daar, bij tuinaanleg bijv , had aangetroffen,
soms wel op twee meter diepte. Een kort bezoek aan één van de steile hellingen
aan zee toonde de juistheid van dit bericht aan de vrij dikke humuslaag zat
vol met meestal kleine scherven, kennelijk resten van rond aardewerk met
sporen van uitstaande rand en onder de rand versierd met ingedrukte eenvoudige
motieven. Helaas is datering practisch uitgesloten. Nog steeds wordt soortgelijk
aardewerk gefabriceerd te Kaju Batu en te Abár (Afár) aan het Sentanimeer.
Volgens informanten ieek het gevondene meer op het grove Sentani-