Untitled - Stichting Papua Erfgoed

109
zijn, soms voorzien van ettelijke weerhaken, die, evenals de bambu-schacht,
soms wel en soms niet besneden of beschilderd waren (in rood, wit en zwart).
Aan deze versiering kende men de clan van de bezitter. De pijlen hebben verschillende
namen naar gelang van de soort van aangebrachte punt. Weerhaakpijlen
waren bijv. de matuweré en de nuchnadji, bestemd voor de oorlog;
eerstgenoemde had een bambu punt, de tweede een pinanghouten punt. Een
andere, ook van weerhaken voorziene, pijl heette niurugu, d.w.z. klapperb!ad.
Korte pijlen, bisjògò, hebben een punt van casuaris-been; zij worden
gebruikt voor doelen op groter afstand. Terwijl de pijltjes die voor de jacht op
buidelratten werden gebruikt, van sagoblad-nerven waren gemaakt, hadden
die voor de varkensjacht altijd bambu-punten en heetten wegens breedte en
vorm daarvan ubre, jèdri of manchaini. De drietandige vogelpijl werd manchaikaï
genoemd (man = vogel).
De boog, fèmbi, wordt gemaakt van de zwarte of de witte soort pinanghoiit,
de zwarte is het sterkst. De boog is meestal versierd met gevlochten
ringetjes, chota, en met snijwerk. De pees is van rotan, chidji, en heeft
aan de uiteinden lussen, ontu, die losgemaakt kunnen worden als de boog
niet wordt gebruikt. De boog heeft een mannelijk en een vrouwelijk uiteinde,
bij het schieten dient het mannelijk boven en het vrouwelijk omlaag te worden
gehouden.
Verder gebruikte men voorheen een soort lans — niet aangewend in het
Sentani gebied, maar wel bijv. in Bonggo (oostelijk Sarmi) —, een driedelig
wapen, bestaande uit een bambu-schacht, fjar(o), een fraai besneden hardhouten
middenstuk, burèrè (J.) of fruwèrè (K.) of mechèrdji-sán (K.),
en een bambu-spits, feridj. Het middenstuk was op verschillende wijze
besneden; Cbamadi bijv. had er de idjon, een visje, op. Joeg men met zulk een
lans op een varken of ander dier, dan brak bij treffen de burèrè, zodat de
punt in het gewonde dier bleef steken en de lansschacht op de grond viel. Men
lette op de overeenkomst met de visharpoen. Waarschijnlijk bedoelde Van der
Sande deze burèrè, toen hij als kalkspatel vermeldde 1 ) een mes van lichtgeel/bruin
hout, ubrerère, met een rond heft, aan het eind ervan een mensenhoofd
met een haartooi als een halve bol, een driehoekig gezicht, ronde ogen,
de neus als een verticale lijn, de mond als een dwarsspleet.
Vermeld zij nog dat vroeger ook met vangnetten werd gejaagd.
Ook bij de jacht waren een aantal geheime woorden in gebruik in plaats van
de alledaagse, een soort jachttaal dus. Op voortekens werd natuurlijk ook acht
geslagen. Zo beduidde een zwarte streep in het midden voor de opkomende
maan een goede varkensjacht voor de Meraudje's van Indjeros — Men (wie?)
jaagde ,,in den regel niet op vogels,.............", aldus Bink 2 ).
Uit 1901 bezitten wij een beknopt verslag van een Tabatische varkensjacht
waaraan ± 80 personen deelnamen, welke jacht o.a. werd meegemaakt door
Van Asbeck, officier van de „Ceram". De charsori leidde deze jacht.
Allereerst werd het jachtterrein en daarna de deelnemers door een oude
man „bezworen' , opdat laatstgenoemden onzichtbaar voor de varkens zouden
zijn „Die formaliteit bestond daarin, dat een doek over het hoofd werd gezwaaid"
(van elke deelnemer) 3 ). De jagers werden toen in één lijn boven aan
een lange helling opgesteld, terwijl de jongelui, de drijvers, van onderop de
1 ) 59;p 25.
2 ) 10; p 149.
3 ) 40; p 268.