Untitled - Stichting Papua Erfgoed

173
vloer, bevindt zich weer een charcharau, namelijk een vogelfiguur (de fòm?)
en een mensenfiguur (zie de tekening van 1885) of een dubbelfiguur (zie de
tekening van 1858), mogelijk gelijk aan die waarvan Horst in 1893 schreef 1 ):
„ twee houten poppen, beide van een groot mannelijk teeldeel voorzien,
waarvan de een naar het Oosten en de ander naar het Westen gekeerd stond".
Meer spectaculair waren de fraaie leguaan-, vis-, varkens- en vogel-beelden die
met naar buiten of binnenwaarts gerichte kop in het atap-tempeldak waren
gestoken. Reeds de zg. Commissie Van der Goes van 1858 maakt er melding
van; en ook op afbeeldingen uit het begin dezer eeuw ziet men talrijke van
deze dakversieringen (van Jouwé-origine ?). Voornoemde Commissie schrijft
dan in bijlage CC van haar „Aanteekeningen nopens de Humboldtsbaai en hare
bewoners" o.a. het volgende 2 ): „De daken der groote tempels bestaan uit twee
deelen, waarvan het bovenste op het onderste is geplaatst Bij de tempels
van deze bouworde steken op de acht zijden, aan de onderrand van het bovenste
dak, verschillende figuren van vogelen en beesten uit, gesneden uit hout, en
geschilderd of althans gekleurd. Die beelden zijn van natuurlijke grootte en,
voor zooveel zij bekende viervoetige dieren, visschen of vogelen voorstellen,
tamelijk juist nagebootst. Tusschen deze beelden hangen guirlandes van klapperbladen
en halmen van welriekend gras; terwijl bij alle tempels de, één voet
over de omwanding uitstekende, dakrand behangen is met guirlandes van gedroogde
vruchten en uitgeblazen schildpadeijeren". En iets verder (ook op
Tabati's tempel betrekking hebbende; of op die van Nachaiba ?): ..Uit een
anderen tempel stak boven den hoofdingang een liggend mannelijk beeld, met
het aangezigt naar beneden gekeerd en met een onevenredig groot geslachtsdeel.
Het geheele beeld had eene lengte van omtrent 3 voet, en was overigens zeer
regelmatig gesneden".
Ter completering van het uiterlijk beeld van het karawari-huis diene nog dat
aan het dak meestal ook ketens van rotanringen, chichòtò of chidjichòtá,
hingen (bewijzen van de verplichting een varken te schenken wegens het begaan
van een adat-overtreding (zie ook IV, B, 3) en in de onderste dakrand
een aantal sagopalmbladeren, choibò (K. en N.), was gestoken (bewijs van
het gedood hebben van een varken tijdens de jacht of van een mens in de
oorlog). 3 ) In het dak staken hier en daar versierde staven (de mata ?),
behangen met palmblad-franje en vruchtenschalen; in het tempeldak te Teigasërau
bijv. telde men er in 1903 een achttal.
Als correctie op de notitie uit 1858 zij opgemerkt, dat de dierbeeltenissen
over het gehele dak waren aangebracht, terwijl bovendien nog een achttal banden
rondom het dak liepen. Ook bij deze tempel bevonden zich in zee twee
stenen, ten westen van het gebouw, namelijk de „vrouwelijke" steen Mondemonje
en noordelijk daarvan een „mannelijke".
Bij de bouw van de Chamadi-tempel en het bijbehorend platform werd ook
hulp verleend door andere clans, zoals eveneens plaats vond bij het bouwen en
herstellen van de charsori-woning, namelijk door Daiwir, Chasor, Indjeros
(Sanji), Meraudje, Chai, Chababuk, Iréuw, Afár en Itár.
Iréuw echter bouwde met zijn aanhang in het begin van deze eeuw zelf een
karawari-huis, waarvan m.i. een afbeelding voorkomt op pag. 95 van het in
1 ) 35; p. 150 en 34; p. 34.
2 ) 26; p. 177, 178.
3 ) Volgens sommige informanten werden zulke bladeren voor gedode vijanden in het
dak van de tjainpa en niet in het tempeldak gestoken.