Untitled - Stichting Papua Erfgoed

65
hoofdzaak van de Sibi- en Jouwé-clans. Overtreden van vermelde grenzen door
Kaju Batu en Kaju Indjau over en weer komt tamelijk veel voor, zonder evenwel
aanleiding te geven tot moeilijkheden.
Ook te Kaju Indjau bestaat weer een onderverdeling naar de clans. De groep
Chai van dit dorp heeft als eigen visgebied de Haven of Hol Nubai, begrensd
door een lijn van Bechaisibi-s chòmò naar Douane-kantoor of Fòròchedjitj -
s chòmò. Tussen Douane-kantoor en Obubrè-s chòmò ligt het Sibi-viswater en
van Obubrè-s chòmò over de open zee tot Holthaekang mag Jouwé vissen. Bij
de Sibi-clan is Soro inbegrepen. Chai heeft verder nog van Pui de ,,njaré"
(— rif-vijver) Tjórà — nabij Dok VIII — gekregen. Jouwé heeft zijn grote
visareaal deels te danken aan Sèbo (Motu), van wie alle rechten werden
geërfd nadat de groep was uitgestorven. Chamadi van Tabati eigende zich toen
echter Missioditj toe. Oudtijds bestond de regeling dat Jouwé overdag viste in
het zojuist aangeduide visgebied, terwijl Sèbo dit bij nacht deed. Thans mag
Jouwé er zowel bij dag als bij nacht vissen. Met betrekking tot de geep-visserij
in de Humboldt-baai bestaat nog de afspraak dat Chai overdag op de vangst
gaat en Jouwé dit 's nachts doet. Vermoedelijk heeft deze arbeidsverdeling,
overdag of 's nachts vissen, een religieuze bedoeling, een samenhang met het
wonen der groepen naar het oosten (zonsopgang, dag) en naar het westen
(zonsondergang, nacht). Daiwir, in het uiterste westen van Tabati, mag des
nachts vissen; Sèbo, in het westen op de Jarmòch-heuvel gevestigd, mocht dit
eveneens.
Opvallend is, dat alle vier baai-dorpen een „bevoorrechte" clan hebben, die
een eigen inham of baai als viswater mogen beschouwen, namelijk Daiwir
(Tabati), Sanji (Indjeros), Pui (Kaju Batu) en Chai (Kaju Indjau). Ten aanzien
van Chai en Sanji gaat dit voorrecht terug op een mythische oorsprong: hun
eerste stamvaders woonden nabij, respectievelijk, Hol Nubai en Fei. Van de
beide andere clans is mij slechts bekend dat zij de eerste, oudste, ter plaatse zijn
en mogelijk voorheen al het viswater in bezit hadden, maar dit — op hun eigen
reservaat na — aan later geïmmigreerde groepen hebben weggegeven.
2. Grondrechten, Reeds werd opgemerkt dat de moeilijkheden in verband
met de grond vele zijn. Het bezwaarlijke is namelijk, dat men vroeger in het
nog „ledige" land, ternauwernood wist — en trouwens niet behoefde te weten
— hoe de dorpsarealen precies waren begrensd: de grenzen verloren zich in het
bergland. Aan de kust wist men elkanders „grenspalen" wel degelijk aan te
wijzen en eerbiedigde men deze, doch de grenzen binnenwaarts vervaagden en
daar vond men een soort niemandsland. Hier zullen zich bij geschillen waarschijnlijk
onoplosbare moeilijkheden voordoen, zo bijv. ten aanzien van de door
Hollandia-Stad geoccupeerde gronden.
Evenals elders wel voorkomt — bijv. in Indonesië in de onderafdeling
Bintuhan van de voormalige residentie Benkulen — wordt in deze streek van
Nieuw Guinea een berg aangewezen als het punt vanwaar de dorpsgrenzen
divergeren. Het is de berg Tugwan chò, noordelijk van Kota-Radja gelegen.
Vandaar naar het noordoosten — naar Tuara, aan de kust — loopt de grens
die de gronden scheidt van Nachaiba (westelijk) en Kaju Batu met Kaju
Indjau (oostelijk). Naar het zuidoosten, naar Missioditj, loopt de grens via de
heuvel Nèn en ten noorden van Hol Sian langs tussen de grond van Kaju
Indjau (noordelijk) en Tabati (zuidelijk). Zuidwaarts via Hollandia-Stad heet
de grens te lopen die het terrein scheidt voor Tabati (oostelijk) en Ajapo