Untitled - Stichting Papua Erfgoed

59
samenlevingen — geestelijke en wereldlijke macht in deze personen gecombineerd
optraden en ook, dat juist daarom zij niet de aangewezen mensen waren
voor de functie van korano, bestuurs-dorpshoofd, al was in 1897 wel Chamadi
daartoe benoemd en al bekieeddde ook Petrus Chamadi een tijdlang dit ambt
(tot April 1950).
In het kort samengevat behelsde charsori's macht 1 ) het regelen der karawari
huis-plechtigheden, het bepalen van de klapperpluk, varkensjacht, visserij,
sagokloppenj, feestvoedselopkoop; het voorgaan bij sommige ceremonieën, het
opleggen en weer opheffen van plukverboden op klappertuinen, de aanvang
van de initiatie van de jongedochters; de initiatie der jongemannen die hij werk
opdraagt( netten breien, prauw roeien, lasten dragen, enz ), het absoluut bezitten
van en beheren van de „staatskas", o.a. bevattende de chás, die slechts
de charsori-familie mag bezitten, het bezitten van de grootste prauw of van
een aantal prauwen, het bezitten van het grootste huis, gebouwd en onderhouden
door de gehele Jotefa-baai-bevolking (minus Nafri), het recht op alle
grote (volgens Wichmann bepaalde) vissen, zeekoeien, zeeschildpadden
(meestal door de mannen samen opgegeten in de tempel, doch soms door de
charsori gebruikt om tegen sago van de Sentani-streek te ruilen; het recht —
bij feesten — op een bepaald stuk van de geslachte varkens (de onderkaak),
het leiden van de publieke opinie boos op iemand zijn betekende dat iedereen
dienovereenkomstig handelde; het recht op een deel der handelsgewassen
(massooi, enz), verlof verlenen aan initiandi om op reis te gaan buiten de
Jotefa baai, het beslissen over oorlog of vrede, het mogen huwen met alle clans,
het mogen eten van alle voedsel, het verlenen van vrijplaats in zijn huis aan
achtervolgden, het recht van eerste oogst van een nieuwe tuin, de eerste oogst
van een nieuwe sagodusun, de eerste vangst van het nieuwe visseizoen, het bezit
van al het houtgewas en al het daarin levende wild in het gebergte; het recht
op eerbetoon (men mocht niet lachen of lawaai maken in zijn nabijheid, enz ),
het uitoefenen van de rechtspraak (boeten en doodstraf).
In de uitoefening van zijn veelomvattende en invloedrijke taak werd het
adathoofd bijgestaan door enige helpers, rowes, behorende tot de laagstgeplaatste
groepen van het dorp Dezen vertoefden meestal in het huis van het
hoofd, aten de restanten van zijn maal, hielpen bij de karawari-feesten, bewaakten
de vrouw(en) van het hoofd wanneer deze zich buitenshuis begaf (begaven),
voerden mede aan in de oorlog en zo meer. Te Tabati waren o.m.
rowes mensen van de groepen Sremsrem, Meraudje, Chababuk en Chai, te
Indjeros was Semra rowes van Sanji. Toch kon men de rowes niet als slaven
beschouwen, maar meer als horigen. Typerend is wel de naam Chababuk,
gevormd uit de woorden char = mens en babuk = restanten, afval (nl van de
maaltijden).
Omtrent de voor Nieuw Guinea zo bijzondere instelling van de ,,staatskas"
of nuch-sochri wordt een en ander meegedeeld in hoofdstuk V, F. De naam
staatskas is beter dan dorpskas, aangezien ook Indjeros en Indjerau er in deelden.
Dit is thans verleden tijd, wat Chamadi nu nog beheert is een soort Tabatikas
waarin niet slechts een aantal traditionele rijkdommen aanwezig zijn, doch
waarin ook pachtgelden (voor permissie aan Europeanen om te vissen, e.d.)
worden gestort, evenwel onder protest van vele dorpelingen, aangezien volgens
hen de gemeenschap geen controle op deze gelden meer heeft en voor deze
————
1 ) Zie 1, p. 5 en 10 p. 167 en 28, p. 231 en 31, p. 117 en 46, p. 168/171 en 69 p. 167