Untitled - Stichting Papua Erfgoed

226
het verdwijnen door de inwerking van de westerse normen op de oude cultuur
ontstaat structurele desintegratie daarvan
Opmerkelijk is het voorkomen van matrilineale invloeden, die individueel —
niet structureel — van belang zijn, zoals op het terrein van wederkerig hulpbetoon,
het mogen gebruiken van de totemtekens van moeder's groep, het
voedseltabu t.a.v. deze totems, e.d.m Toch zijn patrilmeaat en patrilocahteit
overheersend. Mogelijk hebben wij hier te doen met een niet meer werkzaam
dubbel unilateraal verband, d.w.z. een huwelijksorganisatie met acht (zestien?)
huwelijksklassen. Evenals op Biak en op Jamna kende men ook in de Humboldtbaai
een circulatie over vier generaties, de vierde generatie (nl.de oudste zoon
daarvan) behoorde weer zijn huwelijkspartner te zoeken in de groep van overgrootmoeder
(chata-nacha-verhouding). Drie generaties van een clan vormden
een exogaam geheel, woonden — en wonen dikwijls nog — tezamen in één
huis. Het getal zestien, d.w.z. 4 X 4, speelt enkele malen een rol in deze hoek
van Nieuw Guinea (oudtijds 16 geslachten — men spreekt meestal van „karawari-huizen"
— in het oerdorp Ria, 16 geslachten te Kaju Batu, 16 geslachten
te Skou Sai, 16 geslachten (?) van Itár), evenals het getal twaalf, 3 X 4 (bijv.
12 geslachten in het verdwenen dorp Holthaekang, 12 fluiten — kinderen van
de „mannelijke" en „vrouwelijk ' hoofdfluiten — te Nachaiba), terwijl ook het
vier-tal zelf niet ontbreekt (zoals in de Indjeros-„tempel" en de Kaju-Indjautempel).
De maatschappij structuur is momenteel met duidelijk zichtbaar meer,
maar op grond van de vermelde, en andere, feiten meen ik — onder alle voorbehoud
— het volgende schema te kunnen opstellen:
Alle overige groepen zijn van elders gekomen of hebben zich, o.a. na ruzie,
afgesplitst. Mocht bovenstaand 16 groepen-schema te geforceerd schijnen, dan
blijven voor fratrie A de hoofdgroepen Sibi, Pui, Makanowé en Jouwé over en
voor fratne B de hoofdgroepen Iréuw, Sanji, Chamadi en Daiwir
In dit reconstructie-schema zijn wij reeds vooruitgelopen op de basis ervan,
het algemeen aantoonbare dualisme Er bestaat een duidelijke deling in
ouder versus jonger, zowel in de verwanten-nomenclatuur als bijv. in de
mythen. Bovendien was er een — traditioneel bepaalde ? — rivaliteit tussen
buiten- en binnenbaai-dorpen, zich nog in recente tijd uitend in oorlogjes en na
de tweede wereldoorlog — uit economische oorzaken — in voortdurende ge
schillen nopens grondrechten (areaal-grenzen). Dit dualisme, waarop wij nog
terugkomen, uit zich ook op bovennatuurlijk gebied de priester medicijnman
beheerst zowel gunstige als onheilbrengende krachten, genezing en ziekte, enz.
Een en ander geeft aanleiding tot een, thans weinig bewust beleefde, classificatie
van de cosmos, een proeve daarvan volgt als slot van dit hoofdstuk, nadat
ook de overige gegevens in het kort zijn samengevat.
Het onderscheid tussen oudere en jongere sibling, enz. is dus structueel zeer