Untitled - Stichting Papua Erfgoed

90
stoelen en tafels, foto's en kranten aan de wand, klerenkisten, veldbedden, enz.,
in meer of mindere mate hun intrede in alle dorpswoningen.
Het in de woningen aanwezige jacht- en visgerei, de schaars te vinden muziekinstrumenten,
enkele gewijde stukken, e.d. blijven hier onbesproken en zullen
elders worden te berde gebracht. Zo ook de kledingstukken, de vroegere
boomschorsschorten (máro) en lichaamsversierselen.
Reeds in 1875 werden in de baai-dorpen hakmessen opgemerkt; importartikelen,
daar de smeedkunst in dit gebied onbekend was. Dergelijke voorwerpen
waren echter zeldzaam en de „metaalhonger" bij de ingezetenen was dan ook
enorm; alle reizigers klagen Over bedelen om messen, e.d. en pogingen tot
diefstal van metalen voorwerpen; de Gouvernements-wapenborden werden er
ook het slachtoffer van. Geen wonder dat de stenen bijlen, ir (J.) of idja
(K. en N.), dan ook spoedig uit de baai-dorpen verdwenen waren, te meer
omdat zij aldaar een onbelangrijk deel van de bruidsprijs vormden. Aldus
verdween ook ten dele het oude aardewerk, door vrouwen vervaardigd te Kaju
Batu (en te Abár aan het Sentani-meer), waarvoor de wadjans, pannen, e.d. in
de plaats kwamen. Evenals moderne textiel-producten de ouderwetse kleding
vervingen, en bijv. de vroegere houten neksteunen, umir (J.) of chonjenachè
(K. en N.) enz., van hetzelfde type als aan het Sentani-meer, door
kussens werden vervangen.
Terwille van de overzichtelijkheid volgt hier een lijst van vroeger en thans
nog wel in gebruik zijnde zaken, voornamelijk in de keuken thuisbehorende,
waar de conservatieve aard der vrouw zich deed gelden l):
hamers, chatuk, een houten besneden handvat waarin een steen als klopperstuk;
Heer schaars nu.
pollepels, kéasu (J), of chèjahu (K.), een halve klapperdop die met rotan
of touw is vastgemaakt aan een ronde steel; deze steel steekt ten dele
door de dopwand in de schepper uit.
sago-lepels, dá, van casuaris-been, enz., soms fraai versierd; deze zijn thans
al zeldzaam.
drietandige vorken usuwe (J), cbaibèrò (K.) of chaibo (N.), van been
of hout voor de sago-pap; meestal met lepel-vormig uiteinde (chahi).
spatels, (n)èñgàr (J.), naru (K.) of tori (N.), om de sagopap mee te
roeren, en soms versierd met een mensenfiguurtje; ook deze zijn al
zeldzaam.
aarden potten, nanèna, techòchu, enz. voor het bewaren van sago of water,
bolvormig, met soms wel een inhoud van 14 liter, slechts weinig gebakken,
en soms langs de bovenrand versierd met driehoekjes, W-vormïge
figuurtjes, cirkels, golflijnen, e.d. De potten van Abar zijn grover en
dikker dan die van Kaju Batu.
platte rotan ringen, m djua, muda (J.) of máro-máro (K.), om voornoemde
potten op te zetten teneinde omvallen te voorkomen.
manden, nás nar, voor het bewaren van sago.
waterscheppers, sáb (J.) of sábu en chatèbo (K.), gemaakt van gevouwen
palmblad waarvan de hoeken vastgehecht zijn met doorns, rotan of touw.
mandjes van gevlochten palmblad, sròsrò (K.), voor het bewaren van pinang,
tabak, e.d.
————
1 ) Vgl.: 17; p. 64. 67. 89 en 59; p. 25—29.