Untitled - Stichting Papua Erfgoed

134
richt betaald worden, namelijk met kralen. Wanneer zij volleerd waren verklaard
en dus een demon bezaten, dan werden zij in zee gebaad en ontdaan van
bladeren en zwartsel. Eén van de groep werd het „hoofd" genoemd. Voortaan
konden de jongelui optreden als priester-medicijnman. De beginfase van deze
leerschool — die enigszins doet denken aan het tempel-initiatieceremonieel,
een ritueel sterven en herboren worden — heet berèbo-poru, en de slotfase
van het volleerd-zijn en baden heet berèbo-merai-desauw. Een beschrijving
van dit slotbad geeft Van der Sande die dat op 20 Maart 1903 nabij Nafri en
op 7 juni d.a.v. nabij Indjeros had bijgewoond. Zijn tolken noemden het
„demonen-feest". Omtrent de gebeurtenis bij Indjeros lezen wij 1 ); „At another
time, about the 7th of June, something similar happened with some unarmed
men of Ingras. On the shore of the peninsula opposite their village, they were
running to and fro in all directions, staggering as if strength failed them to
walk properly, throwing backwards and forwards their bodies and heads, now
moving their arms with great strength and then again letting them hang by
their sides like lamed; at the same time booming sounds were raised, the
meaning of which remained unknown to me. After moving from 30—50 paces
in one direction, they threw back their bodies as if being pushed back by an
invisible power and then retreated along a somewhat different line. The whole
did not last longer than ± 40 minutes; women and children paddling past
this part of the shore in their boats, appeared to take no notice whatever of
the proceedings. According to the interpreters this again was a Satan ceremony".
Als bekwame priesters-medicijn mannen werden mij genoemd Mesach Sanji
van Indjeros en Willem Meraudje van Tabati (beiden in 1953 overleden).
Openlijk beweerde men te Kaju Batu en Kaju Indjau dat men voorheen zeer
bevreesd was voor de tovenaarspraktijken van de lieden van Daiwir, Indjerau,
Nafri en Skou. Zelf kon men er blijkbaar niets werkzaams tegenover stellen, om
welke reden de komst van het Christendom aldaar met opluchting was begroet.
Aldus zei men. In elk geval is het een feit dat in de Jotefa-baai-dorpen de
meeste gegevens voor deze paragraaf werden vergaard.
Thans volgen enkele voorbeelden van rituele praktijken en tovenarij. Hierbij
zullen ook Chrai en Tab ter sprake komen. Het elders op Nieuw Guinea geconstateerde
weerwolf-geloof, dikwijls aangeduid met het Indonesische woord
„suanggi" is hier onbekend; dit werd meermalen verzekerd en geen enkel geval
dat wijst in de richting van dit geloof kwam mij ter ore.
Verscheidene momenten uit de levensloop van het individu gingen gepaard
met rituele handelingen, waarbij vaak de medicijnman optrad; zo bij zwangerschap,
geboorte, naamgeving (waar de maan een rol bij speelde), initiatie, vredesluiting
(waarbij Tab werd aangeroepen), ziekte (vooral door Chrai's toedoen
ontstaan), overlijden, rouw (vgl. hoofdstuk III en bijlage A, 2 en 4).
Bij het omheinen of gereedkomen van de tuinen werd — o.a. te Indjeros en
Kaju Batu — thuis het zg. touwspel beoefend, waarbij men hoopte door middel
van de touwfiguren een goed gewas te verkrijgen. Ook bij de oogst kwam de
priester-medicijnman weer ten tonele: vooral Tab en de Pleiaden gaven dan
zegen (vgl. hoofdstuk V, C).
Jacht en visserij gingen eveneens gepaard met ritueel, vooral de visserij als
voorname bron van levensonderhoud. Men denke aan de gebeden tot Tab en
bijzondere tjebo's, en aan de plankjes en visafbeeldingen. Trouwens de prauw
1 ) 59; p. 289.