Untitled - Stichting Papua Erfgoed

147
d. Farjou dient als de machtigste erkend te worden, omdat hij leven en dood
beheerst.
e Alle zieken behoren naar het huis Ban te worden gebracht, want slechts daar
kan men de dood ontgaan en herboren worden
In 1929 brak in de baai dorpen een epidemie uit (dysenterie ?), bij welke
gelegenheid een aantal adathoofden (o.a. van Indjeros en Nafri) kwam te overlijden.
De Séu-aanhangers juichten, bewerend dat deze vijanden van hun
demonen door deze waren gedood Daardoor steeg hun glorie zeer en van
heinde en ver kwamen zieken naar Kaju Indjau om in het Bari-huis behandeld
te worden, zelfs bleek deze ,,tempel' te klein, zodat in particuliere woningen
inkwartiering moest worden gezocht. De behandeling van koortslijders, leprozen,
gewonden, zwangeren, e.a. bestond slechts uit het dag en nacht baden met
pinangspeeksel van Farjou en water, welke „medicijn evenwel eerst 's ochtends
door een opening in het dak van het Bari-huis aan de zon (Táb ? G.) werd
getoond
Al die jaren hadden noch Bestuur noch Zending ingegrepen; ordeverstoring
had trouwens niet noemenswaard plaats gevonden en het Christendom had nauwelijks
aanhang in deze dorpen, al hadden wel enige Ambonese onderwijzers
getracht het Evangelie op begrijpelijke wijze te verkondigen. In 1933 veranderde
dit. In dat jaar kwam de — juist op de Zendingsschool te Miei afgestu
deerde — Tabatier Laurens Mano terug in zijn dorp als onderwijzer. Hij begon
in de landstaal te prediken, ook te Kaju Indjau, en zijn woorden werden druk
besproken. Hem gelukte het om na twee jaren de Séu-beweging te doen verdwijnen
en de mensen tot goede Christenen te bekeren, al bleven enkele mannen
— o a Soch Jouwé — nog lang weerstand bieden.
Overzien wij de vermelde bewegingen, dan moet wel bedacht worden dat de
Humboldt-baai-samenleving een weinig gedifferentieerde cultuurgemeenschap
was, zodat een gepropageerde heilsleer op de cultuur in haar geheel moest
inwerken De Séu-beweging toont ons dan ook een ingrijpen op religieus gebied
(Séu is de voornaamste godheid, met eigen tempel, enz ), sociaal gebied
(actie tegen de adathoofden, negering van clan- en dorpsgrenzen) en economisch
terrein (minachting voor de oude erfgoederen). Al treffen wij bij al dergelijke
bewegingen de hoop op een betere wereld zonder ziekte en armoede —
benevens soms opstanding van de overleden voorouders — aan, zulke Messias
figuren en verwachtingen als bijv. bekend zijn uit de Biak-Numfoorse cultuurkring
vinden wij hier niet. Ook zijn de vermelde bewegingen geen reacties op
acculturatie pogingen door vreemden Zelfs de Séu activiteit was een „interne",
die zich keerde tegen inheemse instellingen. Eerst de Chamadi-beweging van
1946 bezit anti-acculturatieve en nationalistische trekken — Of vóór de twintigste
eeuw gelijksoortige uitingen van collectieve bezetenheid zijn voorgekomen
is mij niet bekend.
G. Tatouage en Scarificatie. Ook hierbij ontbreekt het sacrale element
niet. Zelfs hadden deze wijzen van versiering, evenals gelaats- en lichaamsbeschildering,
waarmee zij nauw samenhangen, vroeger overwegend religieuze
betekenis (zie hoofdstuk VII, D.)
Wij kunnen bij de baai-bewoners scarificatie en tatouage onderscheiden en
zullen beginnen met een beschouwing van de scanficatie, die fro of f ro
(J.), utidji (K.) of kòmbi (N.) wordt genoemd. Deze scarificaties werden
zowel bij mannen als vrouwen aangebracht Het schijnt dat de schouders, soms