Untitled - Stichting Papua Erfgoed

van het adathoofd onder leiding van enige vrouwen een soort leerschool, die
van enkele weken tot wel zes maanden kon duren. Bij de aanvang van deze
„cursus" werd door de familie van zo'n meisje veel „gehuild". De schooltijd
werd beëindigd met een feestelijk maal — zonder dansen en zonder mannelijke
deelnemers —, geregeld door vaders zusters (aba). Tijdens, en ook nog wel na,
deze afzonderingstijd heetten de meisjes sòr-cbasitj. Weer later noemde men
hen nanganditj, en dan pas kregen de meesten hun tatouage of scarificatie.
Zij droegen daarna dus de máro, al hadden zij meestal reeds op jeugdiger
leeftijd voor het schaamdeel een klein schortje tijè-marè, gedragen, — De
initiatie van de jongelingen zal in een ander hoofdstuk uitvoerig behandeld
worden.
Over het algemeen waren de meisjes en de ongehuwde vrouwen nogal vrij in
de omgang met de andere sekse; huwbare meisjes evenwel werden zeer kort
gehouden door hun familie, 1 )
6. Huwelijk ca. Het huwelijk was — als in in alle archaïsche samenlevingen
— een belangrijke aangelegenheid. De oude kralen, sembóni(tj) (J.) of
sibóni (K.), vormden — en vormen nog wel — een belangrijk onderdeel
van de huwelijksgave, evenals chás of cbáti. althans wat de notabele clans
betrof. Daar de oude kralen steeds schaarser werden en de huwelijksgift meestal
zeer hoog werd gehouden, kwam huwelijkssluiting op latere leeftijd meer en
meer voor (bij de mannen meestal niet voor het dertigste jaar) en vond men
ook voorheen in de dorpen vele oude vrijers en vrijsters. Reeds Moolenburgh
berichtte dat. 2 ) Evenwel kon de man, met schuld, introuwen in vrouw's familie
en geleidelijk de huwelijksgift voldoen. Het kwam — en komt trouwens nog
— veel voor, dat men zo nodig leent of een deel van de gift schuldig blijft, bijv.
tot later een eigen kind trouwt en het schuldige kan worden afgelost. Belangrijk
bij deze transacties was en is moeder's oudste broer, uwa (J.) of
bwawa (K.), van de bruid; hij is het die het voornaamste van de huwelijksgave
ontvangt..
De huwelijksgift behoorde te bestaan uit de volgende goederen 3 ):
één glazen band, chás; alleen bij de voorname huwelijken.
één of meer stenen bijlen, ir; vooral indien gehuwd werd met een vrouw van
het Sentani-meer of de Tanahmerah-baai.
twee donkerblauwe kralen, swa tintjo; waarvan één behoorde bij de huwelijksgave
en één gegeven werd aan de moeder van de bruid, die de kraal
echter aan haar oudste broer gaf. Deze kraal noemde men tunt roritj
(J.) of tunturé (K.), een beloning voor de moedermelk (tunt(u) — vrouweborst.)
Leefde echter moeder's moeder nog, dan ontving die de kraal, om
deze door te geven aan haar broer, mits deze nog in leven was. Overleed
de moeder van de bruid voordat zij bedoelde kraal had ontvangen, dan
lief de schoonzoon alsnog door zijn vader's zuster zulk een swa-kraal in de
hand van de dode stoppen. Daarna nam men de kraal weg en gaf die door
op de traditionele manier. Was de moeder een wees, dan mocht zi) de kraal
1 ) 10; p. 160/161.
2 ) 46; p. 172 terwijl 59; p. 219 bericht dat einde 19e eeuw aan het Sentani-meer
circa 100 kralen als huwelijksgift werd gevraagd, doch in 1903 ongeveer 80. In
de buitenbaai volgt men thans de regeling van Skou aangezien die van Tabati
ie hoog is.
3 ) Gegevens van de heer N. Jouw*.
25