Untitled - Stichting Papua Erfgoed

177
Er is aan die kokertjes niets bijzonders te zien."
Rondom langs de wand waren dus verscheidene vierkante vuurplaatsen van
circa 3 bij 3 meter, waar bij feesten vlees enz. gekookt of gebraden werd; elke
clan had zijn vaste haard (zie bijgevoegd schetsje). Aan de wanden hingen
trommen en soms fluiten, doch bovendien talloze schedels en onderkaken van
varkens en boomkangoeroe's, rugschilden van schildpadden, slagtanden, e.d.
(Finsch spreekt van een paar honderd kaken); ook pijlen, bogen, visnetten,
allerlei tasjes hingen er. Langs de wand stonden de neksteunen en lagen de
rotan ringen, m djua, om de aarden potten op te zetten. Deze ringen in de
tempel hadden bijzondere vormen daar zij versierd waren met een rotanornament
dat men „hondestaart", „slang", enz. noemde en dat niet door de
vrouwen mocht worden gezien. 1 ) Daar ook zaten of lagen de tempelbezoekers,
zodat in het midden tussen de steunpalen een ruimte open bleef voor dansen
en fluitspelen. In het midden hing van de dakspits een paal omlaag, eindigend
circa 1.50 meter boven de vloer. Deze centrale paal, ruchuroridj of wòchòb
(ook het woord voor de fluiten), was van snijwerk voorzien en omhangen met
halmen van geurig gras (wat eveneens langs de wanden hing), schildpadeierdoppen,
enz. terwijl een groot aantal fluiten aan de paal was bevestigd, juist als
elders. Trommen werden aan deze paal niet opgehangen.
Zulke afhangende palen komen ook voor in de Sarmise tempels, zoals wij
weten uit dagboek-mededelingen van ambtenaren op tournee. — In de tempels
werden geen mensenbeelden aangetroffen; slechts Finsch bericht 2): „Nur im
Vestibül (van de Chamadi-tempel) standen drei kleine, anscheinend aus dem
weichen, zelligen Stamme von Cycas roh geschnitzte Figuren " Vermoedelijk
waren dit drie, voor woonhuizen bestemde, charcharau..
Bezien wij thans enkele der aanwezige voorwerpen nader. Evenals te Kaju
Batu vinden wij ook te Tabati de ceremoniële tempelstaven, de mata, aan de
top voorzien van een pluim van casuarisveren; in het ritueel werden zij meestal
paarsgewijs gebruikt.
Een ander tempel-voorwerp is de tór of tórà, een werp- of „donder"blok
van ± 80 cM. lengte, dat in de karawari-huizen van de twee baaien en van het
Sentani-meer voorkwam. Het was „ein grosser runder oder ovaler Block von
Eisenholz mit zwei diametralen Ansatzen die häufig phallischen Charakter
besassen und auch als mannlich und weiblich bezeichnet wurden. Ein solcher
Block wurde jeweilen beim Abhalten der Riten von der Höhe des Dachgebalkes
auf den Fussboden des Gebäudes hinabgeworfen, um die Uneingeweihten glauben
zu machen dass mit diesem Schlag der Geist herabgekommen sei''; aldus
Wirz. 3 ) Van Hasselt maakte in 1912 mee dat Tabati verschillende karawarivoorwerpen
bij het Bestuur inleverde; hierbij was ook een „donder"blok, „vertoonende
eenige overeenkomst met den vorm van een dier". 4 ) Een afbeelding
van zulk een tór geeft Kunst 5 ) (hierbij weergegeven). Men zei mij dat deze
voorwerpen ten oosten van de grens kelambut werden genoemd en vandaar
waren geïmporteerd.
Een belangrijk instrument was de prauwvormige trom, verscheidene meters
lang, volgens sommige berichtgevers opgehangen aan de dakbalken doch vol-
1 ) 59; p. 26/27.
2 ) 23; p. 357.
3 ) 72; p. 334.
4 ) 32; p. 221.
5 ) 44; afbeelding 14.