Untitled - Stichting Papua Erfgoed

30
len met een soort kwast. Bij deze gelegenheid werden de gevangenen vrij
gelaten.
Volgens informaties te Kaju Indjau vond na oorlogen het massooi-offer
(tevens „reiniging") der Tabatiërs plaats te Rau s chòmó (bij Usjerau). Die
van Indjeros gebruikten een plek nabij Holthaekang op kaap Bárètjaba-s chòmò.
Over de wapens het volgende. 1 ) Voor gevechten van man tegen man gebruikte
men o a een dolk van casiuris-been, chamau, meestal bewaard in een
gevlochten foudraal dat van de hals afhing, of in de armband aan de hnkerbovenarm
was gestoken. Schilden werden niet gebruikt, zei men, doch Daniel
Jouwè beweerde dat voorheen wel degelijk harnas, tèthòuá of ròwò, en schild,
changriauw, in gebruik waren. Dit zou een bewijs kunnen zijn van overname
uit en afkomst van het zuidoosten. Pijlengif was niet bekend. De bogen,
fèmbi, ± 2 meter hoog, werden gemaakt van palmhout (nibung of arèn),
met van bambu dus; de boogpees is van rotan. De pijlen, circa 2 meter lang,
kunnen verdeeld worden in groepen, nl die met een bambu spits en die met een
palmhouten-spits; men heeft er met of zonder ,,tussenstuk ' {burèrè of jfuwèrè
genoemd). Op de bambu schacht, meestal op de eerste geleding onder de
spits, vindt men verschillende tekens clantekens, vertelde men Enkele namen
van zulke pijlen, soms zo lang als speren, gebruikt in de oorlog, zijn matuweré
(voorzien van weerhaken), nucbnadji (idem), niurugwa (= „klapperblad',
idem) en bum rò (zonder weerhaken).
8 Ziekte. Werd voorheen iemand ziek, dan haalde men al spoedig de
„geneesheer ' erbij om de patiënt te genezen. Zulke medicijnmannen had men
niet overal, door Kaju Indjau en Kaju Batu bijvoorbeeld werden ze uit Tabati
gehaald, Indjeros echter scheen ze wel zelf gehad te hebben. Men noemde mij
als „dokters" met gezag, die tot voor kort nog wel geraadpleegd werden, om
Willem Meraudje te Tabati-Iaut en Mesach Sanji te Indjeros (beiden overleden
in 1953) en Iwo te Tabati-darat. Hun geneeswijze bestond in het toepassen
van krulden, maar voornamelijk in het gemompeld aanroepen van diverse
demonen, in de omgeving op en in heuvels, kapen, baaien, bossen, enz , die
mogelijk de zieke konden genezen. Hun gaven droegen zij eerst kort voor hun
sterven over op een zoon of naaste mannelijk familielid Deze medicijnmeesters
zijn steeds van het mannelijk geslacht, slechts voor bevallingen waren vrouwelijke
te raadplegen. De „medische kennis bleef dus ook binnen de clan.
Bij zulke „goede" bovennatuurlijke handelingen keek de geneesheer omhoog
omdat daar de goede geest (in de zon?, Táb.) woonde, bij ,,boze" praktijken
daarentegen moest men naar beneden of op zij zien om te kunnen slagen. De
„dokter" hief bijv een schotel, gevuld met massooi-schors water omhoog en
riep dan de goede demon aan om genezing van zijn patient en zegen op de
medicijn. Een andere geneeswijze wordt meegedeeld door Van Hasselt, hij
schrijft 2 ): „Wanneer Waimanuk of een der andere daemonen iemand heeft
ziek gemaakt, betaalt de patiënt een kraal (nl. een sombunem van ƒ 1,— tot
ƒ 5,— per stuk) aan den medicijnman. Deze houdt de kraal tusschen twee vingers
en heeft water in de holte van zijn hand. Hij spreekt eene bezwering over
het water uit, neemt dan warm water, laat een weinig aan den patient drinken,
giet wat over het hoofd en wat over de teenen". Een methode was ook, te Kaju
1 ) 59, p 240 vlg.
2 ) 33, p 20.