Untitled - Stichting Papua Erfgoed

140
in deze archaïsche samenleving zonder meer aanvaard, zoals trouwens uit voorgaande
paragrafen reeds duidelijk is gebleken. In deze paragraaf willen wij nog
enige verschijnselen vermelden die tevoren niet ter sprake zijn gekomen en meer
thuis behoren in de occulte, parapsychologische, sfeer, zoals spiritisme, helderziendheid,
bezetenheid Hierbij gaat het om contact met zielen van overledenen
of met urèb, en wel hetzij individueel {evenals in de vorige paragrafen het
geval was) of collectief tijdens een seance.
Het geven van klopsignalen — zo bekend van onze Westerse spiritistische
samenkomsten — is ook in de baai-dorpen niet onbekend, men noemde dat
verschijnsel om tinja (K.) — Helderziendheid, het vooruit kunnen zien
wat er over enige tijd zal geschieden, wordt aangeduid met minchrauk (J.)
of chodjo-chraibu (K.), iemand die deze gave bezat was wijlen Willem
Meraudje van Tabati. Wellicht kan ook het volgende hiertoe gerekend worden,
want van een droom was geen sprake geweest, beweerde men. Omstreeks 1915
overleed de vrouw van Debonoi Itár van Indjeros. De man, die veel van haar
gehouden had, vertoefde dikwijls op haar graf, hopende en verlangende zijn
vrouw nog eens terug te zien. Eens op een nacht toen hij weer bij het graf was,
zag hij ten vreemde stoet aankomen. Voorop kroop een grote slang met een
mensenhoofd, daarachter volgde een zich voortkantelende doodkist, toen kwam
er een zwarte man, vervolgens een witte man, en tenslotte zijn vrouw De witte
man en zijn vrouw vroegen Debonoi mee te gaan. Na enige tijd kwamen zij
op een grote vlakte en zagen in de verte vele mensen (zielen). De vrouw zei tot
haar man dat hij niemand mocht antwoorden als tot hem gesproken zou worden
en niets mocht aannemen als men hem wat wilde geven Eerst passeerden
zij toen een grote groep klagende, hongerige en dorstige, lieden (Fròròchonjenuchi?,
vgl. hoofdstuk III, A, 11) Toen kwamen zij bij een groot huis met
een groot erf waaromheen een omheining stond, in dit huis zaten vele mensen
Aan de omheining hingen pakjes van gevlochten klapperblad, groene (jonge)
pakjes, gele (al wat oud geworden) pakjes en bruine (oude) pakjes In elk
pakje zaten de overtredingen van een bepaald mens (diefstal, overspel, enz )
Dit alles vertelde de vrouw aan Debonoi; zij zei ook dat haar man weer terug
moest gaan, niet te veel aan haar moest denken en een goed leven moest lijden.
Vervolgens bracht zij hem weer terug naar de grote vlakte en zo naar de aarde.
Bezetenheid treedt meestal op tijdens seances, hieromtrent bericht o.a. Halie
in zijn memorie van overgave van de onderafdeling Hollandia, dat deze omstreeks
1930 volstrekt niet zeldzaam waren. Men zat in een kring rond een
houten beeld, een stok of een prauw Sommigen raakten bezeten, gingen dansen,
wartaal uitslaan e d Men raadpleegde dan de urèb nopens ziekte, oorlog,
visserij, enz. Kreeg men nu gedurende enige tijd enkele verkeerde adviezen
van de demonen, dan werden de bemiddelende beeldjes enz weggegooid
en weer andere genomen Te Tabati gebruikte men bij zulke samenkomsten
geen beeldjes, doch een schotel met water (met massooi-bast ?). Te Indjeros
noemde men deze bezetenheid urèb rechau, te Nachaiba warèpo-taria en te
Kaju Indjau berèbo-chetjauw (als één persoon in trance geraakte) of
berèbo-chaugu (als dat met meer dan één het geval was) Te Nachaiba onderscheidde
men nog de begrippen warèpo kébirja, d.w.z. het begin der bezeten
heid, en warèpo-chawirdja, het werkelijk bezeten zijn. Als hulpmiddelen om
zulk een extase op te wekken werden bepaalde bladeren gebruikt, bijvoorbeeld
semboari. Zo'n bezetenheid hield vanzelf weer op. De bezetene, het medium
van de demon, noemde men berèbo-rècharu (K.).