Untitled - Stichting Papua Erfgoed

40
afhangend droeg, werd de mèrmaro tot boven de knie gedragen. Bij de Sorogroep
van Kaju Indjau was deze máro versierd met pa radijsvogels. Sibi- en
jouwè-weduwen gebruikten geen rouwschort. Een rouwkap voor de weduwe,
als elders gebruikelijk, kende men niet in deze streken. Men vertelde, dat de
vrouw van de charsori juist buitenshuis een kap droeg, die zij als weduwe echter
placht af te laten. Na het dodenmaal, variërende naar voornaamheid en welstand
van de dode en diens clan, eindigde deze rouwtijd.
Enige dagen na het „begraven" namelijk werd de zware rouw periode besloten
met een feest. Bij die gelegenheid werd de weduwe (of weduwnaar) gebaad,
het haar afgeknipt (wat volgens andere informanten echter al geschied
was tijdens de afzonderingsperiode), terwijl de weduwe ook van een nieuwe
schort werd voorzien en de oude werd weggeworpen, zij bleef evenwel nog lang
gebonden aan beperkende voorschriften. Te Nachaiba werd nu het vuur van het
graf verwijderd. Blijkbaar werd de sacrale gevaarlijke band met dood en hiernamaals
verbroken, althans aanmerkelijk losser gemaakt.
Op het feest, m do, was een varken, merai genaamd, de hoofdschotel,
het was bestemd voor de mannen, die hun haar met rode aarde hadden ingesmeerd,
en werd toebereid op het tempel platform. De groep van de gestorvene
ontving er echter niets van. (zie de beschrijving van Chamadi's begrafenismaal,
hierboven). Op het platform verzamelden zich alle groepen met hun versierselen
en dansmutsen, manchrar, waarna ongeveer een uur werd gedanst, vervolgens
gepauzeerd en dan weer verder werd gefeest tot de volgende morgen.
Verwanten van de overledene brachten voedsel, dat verdeeld werd onder de
huiswaarts kerende groepen. Het was waarschijnlijk zulk een feest dat beschreven
werd door Van der Sande, namelijk het dans- en eet-feest op 30 Mei 1903
te Tabati voor een overleden „tante van zijn tolk Waro. 1 ) In de tempel werd
eerst hevig op de fluiten geblazen. Vervolgens bood Waro een varken en ongeveer
20 pakken sago aan, door zijn dorpsgenoten (clangenoten? G. ) verschaft
. Daarop volgde in de tempel weer luid fluitgeblaas en dansen voordat
het voedsel van het platform in de tempel werd gebracht. Eindelijk begon het
zingen met trombegeleiding, dat tot laat in de nacht voortduurde. Intussen
werd het voedsel gedistribueerd, en wel door het adathoofd Chamadi.
Bij het verschijnen van de eerste nieuwe maan aan de westelijke hemel na
een sterfgeval werd — zoals hiervoor ook in verband met een geboorte werd
vermeld — deze met a-a-a-a-geroep begroet.Ook ditmaal werd een brandende
fakkel omhoog gehouden, doch vervolgens, onder het uitspreken van de naam
van de overledene, in zee gedompeld zodat zij doofde. 2 )
Soms was er enkele maanden na een sterfgeval weer feest, o a voor de groe
pen Chamadi, Iréuw en de hun vervangende groepen Afár en Indjama, aldus
vertelde Christiaan Iréuw. Stierf namelijk hun vrouw of kind of een ander
familielid, dan behoorden deze hoofden (resp vervangers) twee à drie maanden
binnenshuis te blijven. Om het hoofd weer „buiten'' te krijgen moesten de
dorpelingen op de varkensjacht gaan; met het gevangen varken trokken zij al
dansend naar het dorp om daar ook nog enige uren te dansen op het platform.
NA een pauze — om te eten en te drinken — werd dan het varken naar de
woning van het hoofd gebracht. Dit gebruik noemde men mecharje.
1 ) 59; P. 300 en 309. Genoemde Waro Itár ging in 1893, tezamen met Padai Chamadi,
met Zendeling Bink mee, Chamadi stierf later op Ternate; Waro werd er tuinjongen
bij de Resident (9; p. 136 en F. C. Kamma e.a: Kruis en Korwar 1953, p 151).
2 ) 67; p. 501