УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

104
äóâàœåòî âî îáðàòåí ïðàâåö, ò.å. îä ÷åøêè íà ìàêåäîíñêè, è òèå ïîíåêîãàø
íåïðàâèëíî ãî êîðèñòàò ãëàãîëîò ñóì, îäíîñíî å.
Äðóã ïðîáëåì èñòî êàj ìàêåäîíñêèòå ñòóäåíòè âî àêòèâåí ïðåâîä îä
ìàêåäîíñêè íà ÷åøêè ñå áåçëè÷íèòå êîíñòðóêöèè îä òèïîò ìè ñå jàäå,
ìè ñå ñpèå, ìè ñå pèå êàôå èòí. Âî ÷åøêèîò jàçèê ïàê òàêîâ òèï êîíñòðóêöèè
íå ïîñòîè, òóêó òðåáà äà ñå ïðåâåäå ñî: chce se mi jíst, chce se mi spát,
èëè mám chu na kafe.
Ñòðóêòóðíî íåñîîäâåòñòâî ìåƒó äâàòà jàçèêà ïðåòñòàâóâà è êàòåãîðèjàòà
ïðåîäíîñò (òðàíçèòèâíîñò) êàj ãëàãîëèòå. Âî ìàêåäîíñêèîò jàçèê
å ìíîãó ïîãîëåì áðîjîò íà ãëàãîëèòå ñî äèðåêòåí îájåêò âî ñïîðåäáà ñî
÷åøêèîò. Ãè èìàì ïðåäâèä êîíñòðóêöèèòå îä òèïîò: ãî ðàñtàt äåtåtî,
ãè ñåäíàâìå ãîñtètå, ëîâåöît ãî óìðå çàjàêît, jà ëåãíà äåâîjêàtà è äð.
Ãëàãîëèòå óïîòðåáåíè âî îâèå êîíñòðóêöèè ñå ïðèìàðíî âî ñëîâåíñêèòå
jàçèöè íåïðåîäíè, íî âî ìàêåäîíñêèîò ñòàíóâààò ñåêóíäàðíî ïðåîäíè ïîä
âëèjàíèå íà äðóãè ïðåîäíè ãëàãîëè ñî íèâ áëèñêè ïî çíà÷åœå (ãî âîñpètóâààt
äåtåtî, ëîâåöît ãî ótåpà çàjàêît ètí.). Âî ÷åøêèîò jàçèê íå ìîæå
äà ñå äîäàäå äèðåêòåí îájåêò íà íåïðåîäíè ãëàãîëè è òðåáà äà ñå êîðèñòè
äðóã òèï êîíñòðóêöèjà èëè äðóã ãëàãîë.
Êàòåãîðèjà ïðîáëåìàòè÷íà çà ïðåâîä è âî äâàòà ïðàâöà å êàòåãîðèjàòà
ïðåêàæàíîñò. Áèäåj è âî ÷åøêèîò jàçèê îâàà êàòåãîðèjà âîîïøòî
íå ïîñòîè, ïðè ïðåâåäóâàœåòî îä ìàêåäîíñêè íà ÷åøêè íå ìîæå äà ñå
èçðàçóâà ñî ãðàìàòè÷êè ñðåäñòâà è òàêà èëè íå ñå èçðàçóâà âîîïøòî, èëè
ìîðà äà ñå èçðàçóâà ñî íåêîè ëåêñè÷êè ñðåäñòâà, íàj÷åñòî ñî ÷åñòè÷êàòà
prý. (Ñëóøíàâ äåêà Pàâëå çàìèíàë çà Ëîíäîí. Þ Slyšel jsem, že Pavel (prý)
odjel do Londýna., Óáèåíèît ñå çàêàíóâàë äåêà å ãî tåpà îáâèíåtèît.
Þ Zabitý prý vyhrožoval, že zbije obvinìného., Pîëètè÷àðît ÕÓ å ãè
âðàtåë íåçàêîíñêè äîáèåíètå pàðè. Þ Politik XY prý vrátí nezákonnì
získané peníze. ) Âî ìàêåäîíñêèîò jàçèê èìà ìîæíîñò ñî ïðåêàæàíà ôîðìà
äà ñå èçðàçè ñèëíà íåäîâåðáà êîí ñîäðæèíàòà íà ðå÷åíèöàòà. Ñå ãëåäà äåêà
òîà ìíîãó ÷åñòî ãî êîðèñòè jàçèêîò íà ïå÷àòîò. ×åøêèîò jàçèê íåìà
ìîæíîñò òîëêó åëåãàíòíî ñî ÷èñòî ãðàìàòè÷êè ñðåäñòâà äà èçðàçè
íåäîâåðáà, òóêó ïàê ìîðà äà jà óïîòðåáè ÷åñòè÷êàòà prý, èëè íåêîå äðóãî
ëåêñè÷êî ñðåäñòâî.
Îòñóòñòâîòî íà ïðåêàæàíîñò âî ÷åøêèîò jàçèê ïðåòñòàâóâà ïðîáëåì
è ïðè ïðåâåäóâàœåòî îä ÷åøêè íà ìàêåäîíñêè. ×åñèòå èìààò ÷åñòî
òåíäåíöèjà âî ìàêåäîíñêèîò äà ãî êîðèñòàò èíäèêàòèâîò ïðè îïèøóâàœå
íà îäàìíà ìèíàòè íàñòàíè íà êîè ïðîñòî íå ìîæåëå äà áèäàò ñâåäîöè.
Íàïð. Cyril a Metodìj pøišli na Velkou Moravu roku 863. Þ *Êèðèë è
Ìåtîäèj ñtèãíàà âî Âåëèêà Ìîðàâèjà âî tåêît íà 863 ã. (íàìåñòî
ñtèãíàëå).
Íà íèâî íà ïðåâåäóâàœå íà ÷åøêèòå ñòóäåíòè îä ÷åøêè íà ìàêåäîíñêè
÷åñò ïðîáëåì ïðåòñòàâóâààò ìàêåäîíñêèòå âðåìèœà, îñîáåíî
ìèíàòèòå. ×åñèòå èìàj è âî ñâîjîò jàçèê ñàìî åäíî ìèíàòî âðåìå êîå