УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

Slavica Veleva
MAKEDONSKATA LEKSIKOGRAIJA
PRED NOVITE PREDIZVICI
Zborovniot fond na eden jazik e odraz na komunikativnite
potrebi na lu|eto. Zborovite se rezultat na socijalno obusloveni
faktori, pa preku niv mo`e da se sogledaat istoriskite i op{testvenite
promeni, kako i seop{tata kultura na eden narod. Od druga
strana, razli~nite funkcii na jazikot i postojanite op{testveni
promeni vo eden podolg vremenski period doveduvaat do zabele`itelni
promeni vo jazi~niot sistem {to se sledi i na planot na leksikata.
Ottamu vo site jazici mo{ne golemo vlijanie se posvetuva na leksikografskata
dejnost, preku koja treba da se za~uva, da se standardizira i
da se normira zborovniot sostav na jazikot vo opredelen vremenski
period. Standardizacijata na re~ni~kiot sostav e nu`na vo opredeluvaweto
na sistemskata struktura na sekoj jazik.
Makedonskata leksikografija bele`i pove}e izdanija koi bea vo
funkcija na standardizacija na zborovniot sostav na makedonskiot
jazik. Ovde pred s# bi se zadr`ale na tritomniot Re~nik na makedonskiot
jazik, koj vo opredelen vremenski period ja popolni prazninata
vo ramkite na ova nivo. Iako vo po{irokata javnost ovoj re~nik
be{e poznat kako dvojazi~en, vo sistematskata obrabotka na pove}e
zborovni edinici se zabele`uvaat re~ni~ki statii koi se odnesuvaat
na tolkuvaweto na zborot i na negovata funkcionalnost na opredeleno
jazi~no ramni{te, kako i negova prisutnost vo opredeleni frazeolo{ki
edinici. Vo ovoj slu~aj bi sakale da naglasime deka vo toj
vremenski period re~nikot ja ispolni prazninata vo leksikografskata
dejnost, no od druga strana, ne be{e dovolno iskoristen kako baza za
izrabotka na specijalizirani re~nici. Vrz osnova na ovoj re~nik be{e
izraboten Obratniot re~nik na makedonskiot jazik, kako negov
indeks {to pretstavuva mo{ne funkcionalen poteg za poinakvo
percipirawe na jazi~niot materijal i vo golema mera i denes slu`i
kako neodminlivo pomagalo za potrebite na prou~uvawe na jazi~nata
struktura na zborovite. Bi go spomenale i Pravopisniot re~nik na
makedonskiot standarden jazik, koj ne e samo vo funkcija na registar