УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

36
So terminot okazionalizam se ozna~uva privremeno, spontano
upotrebena, nova, neleksikalizirana leksi~ka edinica vo odreden
tekst so odredena komunikativna intencija na avtorot, koja potencijalno
mo`e, no ne mora, da pristapi kon trajniot leksikon na eden
jazik.
Okazionalnata leksika voobi~aeno se delimitira od uzualnata
leksika. Pod uzualni zborovi, isto taka nare~eni leksikonski zborovi
(Lexikonwörter) 4 , se podrazbira etabliraniot leksi~ki fond na eden
jazik {to e integriran, odnosno leksikaliziran vo (mentalniot)
leksikon(ot). 5 Leksikalizacijata na zborovi ne smee da se izedna~uva
so leksikografsko kodificirawe, bidej}i kako {to istaknuva Jesen-
{ek (Jesenšek 1998, 96) vo dene{no vreme na informacisko op{testvo
utopija e da se veruva deka leksi~kiot fond na eden jazik celosno mo`e
da bide opfaten vo re~nici. Od tie pri~ini prepora~livo e da se
prio|a so rezerva kon verifikacijata na uzualnosta na jazi~ni edinici
so pomo{ na re~nik. Toa ne zna~i na~elno otfrlawe na re~nikot kako
objektivna instancija za proverka na leksikalizacijata na eden zbor. 6
Potencijalnoto re{enie za dilemata okolu dihotomijata uzualen
nasprema okazionalen zbor se pomestuva poradi nesigurniot leksikografski
metod kaj rodeniot govoritel. Objektivnosta na kriteriumite
za utvrduvawe na jazi~na edinica kako okazionalizam znae
~estopati da bide relativizirana so ogled na „konsultacijata“ na
li~niot leksikon na rodeniot govoritel. Li~nite / mentalnite
leksikoni na rodenite govoriteli mo`at da bidat sli~ni, no ne se
nikoga{ identi~ni.
Od goreiznesenoto proizleguva deka pri obidot za kategori~na
delimitacija na uzualni od okazionalni zborovi treba da se pomirime
so izvesna fleksibilnost, odnosno so transparentni granici.
2. Okazionalizam versus neologizam
Vo stru~nata literatura povremeno se izedna~uvaat terminite
okazionalizam i neologizam, a lingvisti, koi{to ne dovolno go
4
Sp. Motsch (2004).
5
Spored hipotezata za edinstvenost na deskripcijata na leksikonski i tekstualni zborovi na
Volfgang Mo~, dvata vida zborovi mo`e da se opi{at so edinstvena teorija, bidej}i se raboti
za principielno identi~ni zboroobrazuva~ki procesi svedeni na identi~ni zboroobrazuva~ki
pravila. (Simoska, 2002, 38; Motsch, 2 2004, 18).
6
Izdvojuvaj}i go kriteriumot za kodifikacija na leksi~kiot fond kako glaven za delimitacija
na uzualnata od okazionalnata leksika Hoenhaus gi definira ad hoc sozdadenite formacii
vo svojata rabotna hipoteza kako (zboro)obrazuvawa koi{to ne se nao|aat vo re~nici („Adhoc-Bildung
= Wortbildung, die nicht in Wörterbüchern zu finden ist.“ (Hohenhaus 1996, 30)), za potoa da
go apstrahira ’materijalniot‘ re~nik od „mentalniot leksikon na govoritelot/slu{atelot“
(Hohenhaus 1996, 31).