УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

251
kilkudziesiêciu kategorii gramatycznych, zaœ przyimki, spójniki, przys³ówki i
partyku³y maj¹ jedn¹ formê, ale mog¹c mieæ wiêcej znaczeñ, s¹ czêsto
powodem ró¿norodnych problemów sk³adniowo-stylistycznych.
Dalej korzystaj¹cy ze S³ownika uzyskuje wyjaœnienie dotycz¹ce istoty
struktury analitycznej jêzyka macedoñskiego. Rzeczowniki, przymiotniki,
zaimki i liczebniki s¹ w nim wyra¿one w formie mianownikowej, któr¹ mo¿e
poprzedzaæ przyimek, np.: analityczna odmiana rzeczownika êíèãà: êíèãà, îä
êíèãà, íà êíèãà, êíèãî, ñî êíèãà, ê༠êíèãà zosta³a porównana z odmian¹ jego
polskiego odpowiednika ksi¹¿ka: ksi¹¿ka, ksi¹¿ki, ksi¹¿ce, ksi¹¿kê, ksi¹¿k¹, o
ksi¹¿ce, ksi¹¿ko. 4 Nastêpnie czytelnik odnajduje informacjê o kolejnej
w³aœciwoœci jêzyka, któr¹ jest istnienie trojakiego rodzaju postpozytywnych
rodzajników, okreœlaj¹cych odpowiedni¹ formê imienn¹, np.: 1. rodzajnik –
êíèãàâà, 2. rodzajnik – êíèãàíà, 3. rodzajnik – êíèãàtà oraz o mo¿liwoœci
wystêpowania rodzajników równie¿ w niektórych formach zaimkowych, np.:
ìî¼- ìî¼îâ, ìî¼îí, ìî¼ît; przymiotnikowych, np.: ñtàðà – ñtàðàâà,
ñtàðàíà, ñtàðàtà, a tak¿e liczebnikowych, np.: åäíà – åäíàâà, åäíàíà,
åäíàtà.
W czêœci gramatycznej bardzo du¿o miejsca poœwiêcono czasownikowi,
którego formy s¹ znacznie bardziej skomplikowane w porównaniu z jêzykiem
polskim. W jêzyku macedoñskim posiadaj¹ one co najmniej czternaœcie czasów,
w tym 8 prostych i 6 z³o¿onych. Ponadto bardzo istotn¹ ró¿nic¹ pomiêdzy
obydwoma jêzykami jest brak w jêzyku macedoñskim syntetycznej formy
czasownika, jak¹ jest polski bezokolicznik. Rzutuje to bezpoœrednio na sposób
zamieszczania hase³ w czêœci macedoñskiej S³ownika, w której czasownik jest
wyra¿ony w 3. osobie liczby pojedynczej czasu teraŸniejszego, koñcz¹c siê
samog³osk¹ -a, -e lub –i. Najbardziej prawid³owe formy maj¹ czasowniki
zakoñczone na -a, podczas gdy pozosta³e dwie grupy posiadaj¹ swoje wyj¹tki.
Zwraca siê równie¿ uwagê na szczególnie wyj¹tkowe formy czasowników ñóì
/ áèäå.
Szczególnie cenne jest podanie pe³nej, wzorcowej odmiany czasownika
÷åêà, co pozwala siê pobie¿nie zorientowaæ w sposobie odmiany macedoñskiego
czasownika.
Równie¿ ciekawostk¹ jêzyka macedoñskiego jest zachowanie starej,
syntetycznej odmiany zaimka osobowego ¼ac, zachowuj¹cego trzy przypadki,
których formy zosta³y równie¿ podane w postaci pe³nej odmiany.
Ponadto odrêbna uwaga zosta³a poœwiêcona przymiotnikowi, a g³ównie
jego analitycznemu stopniowaniu, polegaj¹cemu na dodaniu do stopnia
równego prefiksów pî- i íà¼-, np.: óáàâ, pîóáàâ, íà¼óáàâ.
4
Por. D. Stefanija, E. Tokarz, Ma³y macedoñsko-polski s³ownik i Mal makedonsko-polski reènik, Katowice
2001, s. 11.