УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

Trajko Stamatoski
KON 40-GODI[NINATA OD IZLEGUVAWETO
NA TRITOMNIOT RE^NIK NA MAKEDONSKIOT JAZIK
Godinava se navr{uvaat dve zna~ajni godi{nini za makedonskata
nauka za jazikot: 45-godi{ninata od izleguvaweto od pe~at na prviot
tom na Re~nikot na makedonskiot jazik i 40-godi{ninata od pojavata
na negoviot tret, zavr{niot tom. Pojavata na prv pogolem re~nik na
sekoj jazik nesomneno e nastan {to ima po{iroki dimenzii: ne samo
za naukata za jazikot tuku i voop{to za istorijata na kulturata na
narodot.
Vizionerot na site akcii na jazi~en plan po kodifikacijata na
makedonskiot literaturen jazik Bla`e Koneski ima{e jasna vizija
{to s¢ treba da se stori vo kompletnoto nau~no konstituirawe na
makedonskiot jazik. Sam gi oformi osnovopolo`ni~kite trudovi na
sekoj jazik – gramatikata i istorijata na jazikot, a vo sorabotka so svoi
kolegi i prvi u~enici – pravopisot i re~nikot.
U{te so samata kodifikacija na literaturniot jazik, toj nedvosmisleno
uka`a deka edna od najprioritetnite zada~i na makedonskata
nauka za jazikot }e bide izrabotkata na eden pogolem re~nik. U{te vo
prvite meseci na 1945 vizionerot se oglasi so apelot U~itelite
treba da zbiraat folkloren i re~ni~ki materijal ("Prosvetno
delo#, I, 1945, br. 4, s.3) i Treba da se zbira fokloren i re~ni~ki
materijal ("Nova Makedonija#, III, 1946, br. 334, s. 8). Na mladiot
tvorec mu bea jasni uslovite {to treba da se ispolnat za izrabotkata
na poseriozen re~nik i obezbeduvawe na bazata od koja }e se trgnuva.
Ne go zadovoli Koneski samo apelot za sobirawe na re~ni~ki
materijal. Toj se potrudi i da im dade kakvi-takvi nasoki na sobira-
~ite i gi napi{a u{te i tekstovite Od`ivenite re~ni~ki elementi
vo na{iot jazik ("Nov den#, 1945, br. 3, s. 3-8) i Nekoi bele{ki vo
vrska so re~nikot na na{iot jazik ("Nov den#, 1946, br. 7-8, s. 35-51).
Tie soznanija izviraa i od negovata sekojdnevna jazi~na praktika i
sledeweto kako se odviva procesot na izgradbata na literaturniot
jazik, kako permanentno se zbogatuva negoviot leksi~ki fond.