УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

186
3. Zboroobrazuva~koto gnezdo e najslo`ena strukturna edinica
vo sistemot na zboroobrazuvaweto i ja sodr`i celosnata derivaciska
paradigma na edna motivira~ka osnova. Vo zboroobrazuva~koto gnezdo
se realiziraat paradigmatskite i sintagmatskite vrski na zborovite
obrazuvani od ista osnova. Zboroobrazuva~kata paradigma i zboroobrazuva~kata
niza se strukturni edinici na zboroobrazuva~koto
gnezdo. Vo ramkite na gnezdoto se razgleduvaat vertikalnite i horizontalnite
vrski na derivatite, {to ovozmo`uva da se objasnat nekoi
sovremeni problemi vo zboroobrazuvaweto od tipot na produktivnost,
varijantnost, ekspanzivnost, upotreblivost, frekventnost i sl.
Prou~uvaweto na zboroobrazuva~kite gnezda i na nivnata struktura
pridonesuva za otkrivaweto na sistemskiot karakter na zboroobrazuvaweto
vo site nivoa na prou~uvaweto na opredelen jazik i zatoa
naj~esto se izrabotuvaat re~nici spored zboroobrazuva~ki gnezda. 4
Vo ramkite na izrabotkata na Zboroobrazuva~ki re~nik na
makedonskiot jazik mo`e da se postavat nekolku principi kako osnova
za po~etok na negova izrabotka:
a) Kako pojdovna edinica vo opredeluvaweto na osnovata na gnezdoto
bi se opredeluvale nemotivirani zborovi (od sinhroniski
aspekt) koi pretstavuvaat motivira~ki osnovi za obrazuvawe na
najmalku dva derivati, podredeni vo hierarhiski odnos na sinhroniska
zboroobrazuva~ka produktivnost. Motivacijata me|u
osnovata i derivatite mo`e da bide posredna ili neposredna, a
derivatite mo`e da bidat produktivni ili neproduktivni.
b) Sozdavaweto na zboroobrazuva~koto gnezdo }e bide rezultat od
strukturnata i semanti~kata analiza na srodnite zborovi vo
sovremeniot makedonski jazik. Celta na ovie analizi e da se
otkrijat motivira~kite vrski na zborovite registrirani vo
postojnite normativni re~nici.
v) Hierarhiskiot odnos na zborovite vo ramkite na zboroobrazuva~koto
gnezdo treba da se odbele`i poziciski i simboli~ki, t.e.
sekoj derivat treba da stoi po/pod negovata motivira~ka osnova,
a pretstavuvaweto na relaciite so pomo{ na simboli }e bidat
funkcionalni vo odnos na davaweto informacija za gramati~kata
pripadnost na derivatot, kako i za vrskite so osnovata.
Kako problemski pra{awa {to se nametnuvaat pred po~etokot
na izrabotkata na vakov re~nik se izdeluvaat:
4
A. N. Tihonov, Slovoobrazovatel\noe gnezdo kak edinica sistemy slovoobrazovani/ i kak
edinica sravnitel\nogo izu~eni/ slav/nskih /zykov, vo: Sopostavitel\noe izu~enie slovoobrazovani/
slav/anskih /zykov, Moskva 1987, s. 104-111.