УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

287
çâó÷íîñò. Òóêó íàïðîòèâ, å äîáèåìå óøòå åäåí âîêàë è ñî òîà ìèëîçâó÷íîñòà
íà íàøèîò ¼àçèê å ñå çãîëåìè. Òîà íå çíà÷è ïðèáëèæóâàœå íà
ìàêåäîíñêèîò êîí áóãàðñêèîò ¼àçèê, áèäå¼ è ãî èìààò è Ðóñèòå, è Óêðàèíöèòå,
è Áåëîðóñèòå, a ïîñòîåë äîëãî âî ñòàðèòå ìàêåäîíñêè òåêñòîâè îä
íà¼ñòàðî âðåìå, äóðè è âî ìèíàòèîò âåê, è ê༠Ñðáèòå. Íî äî ìîìåíòîò êîãà
Âóêîâèòå ïðèâðçàíèöè íå ñå äàëå âî ïàíè÷åí ñòðàâ îä äåáåëèît åð. À è
íèå ñìå ñå èñïëàøèëå! Àêî âî îâî¼ „ïðàâîïèñ“ ú å ïîñòàâåí âî âðñêà ñî ð
(âîêàëíîòî ð), áè äîäàëå ñòîòèöè ñèòóàöèè êîãà áåç òî¼ ãëàñ íå ìîæàò äà
ñå èçãîâîðàò áðî¼íè òóðöèçìè îä òîïîò: ñúêëåt, ñúñêà, ñúêúëìà, pàçàðëúê,
pùàëúê, Íà ¼üíî, ñtúðìåö. Íèå íå ìîæåìå äóðè íè íàøàòà êèðèëèöà äà
¼à èçãîâîðèìå áåç ú: áú, âú, ãú, äú, íú, pú, ðú, ñú, tú, çàøòî èíàêó å
áàãàäàìå ñî èçãîâîð êàêî âî ïè¼àëàê: áà, ãà, äà, íà, éà, ðà... èëè å
ãåäåðåìå: ãå, äå, ðå, ìå, èëè åâåíòóàëíî å åìêàìå: åì çà ì, êà çà ê
Ïîä òî÷êà 4. (íåïîòðåáíî çà âàêîâ ïðàâîïèñ) ñå íàâåäåíè åäíîãëàñíèòå
(á, â, ã, ä...) è äâîãëàñíèòå ñîãëàñêè (ö, ÷, äç...), çà äà ñå äî¼äå äî
ò. 5, êàäå ñå íàâåäåíè çâóêîâèòå çàêîíè (åäíàêâà ðåãðåñèâíà êîíñîíàíòñêà
àñèìèëàöè¼à êàêî âî ñîâðåìåíèîò ìàêåäîíñêè ëèòåðàòóðåí ¼àçèê): ðîá –
ðîpñtâî, æåæîê – æåøêî, ñâàt – ñâàäáà, âåëèê – Âåëèãäåí. óäâî¼óâàœå
íà ñîãëàñêè âî äîïèð: îttóêà, pîttèê èëè ñî íèâíî ñëåâàœå: ðàñîíè,
ðàøèðè.
Ïîä ò. 6. ñå íàâåäóâààò ïðèìåðè ñî âìåòíàòè à è ú: øîâèíèçàì,
ôàøèçàì, Tåàtúð, Àëåêñàíäúð.
Ïîãëàâ¼åòî II å îçàãëàâåíî êàêî Áîëãàðîìàêåäîíñêè éúçèê è tàêàíàðå÷åíèît
Ìàêåäîíñêè êíèæîâåí éúçèê is. èìà 2 òî÷êè.
Âî òî÷êà 1. çáîðóâà çà ãëàñîâèòå é ³ ú. È ïîä òî÷êà 2. (äðóãè òî÷êè
íåìà îä 8.-12. ñòðàíèöà, òóêó ñàìî ïîòòî÷êè ñïîðåä àçáó÷íî áðîåœå è òîà
ñàìî: à, á, â) ñå çáîðóâà çà é (è êðàòêî) îä Áîëãàðîìàêåäîíñêèèît éúçèê,
êî¼øòî ãî çàìåíóâà ¼ îä tàêàíàðå÷åíèît Ìàêåäîíñêè êíèæîâåí éúçèê.
Bo ïîòòî÷êà à/ ¼àñíî å èçðàçåíà ïðè÷èíàòà çîøòî ñå ÷èíè òàêà, à òîà å ñàìî
„ïîèíàêâî îáåëåæåâåéíå íà åäåí ñúøò ãëàñ. É å Êëèìåíòîâà áóêâà, à/ å
áóêâà îä Êàðàäæèöàòà“. £àäíè ïðàâîïèñöè, íå çíààò äåêà Âóê ãî ïîçà¼ìèë
¼ îä ëàòèíñêèòå àçáóêè, íå îä ëàòèíèöàòà, áèäå¼ è âî êëàñè÷íèîò ëàòèíñêè
¼àçèê òî¼ ãëàñ è íå ïîñòîè è ñàìî ñî ³ ñå îçíà÷óâààò äâà ãëàñà: ³ è ¼! Îâî¼
ãëàñ å ñòàâåí îä èíàåò÷èñêè ïðè÷èíè, à ÷óäíî, ñêîðî íàñåêàäå, ñïîðåä
ïðèíöèïèòå íà äåíåøíèîò ìàêåäîíñêè ïðàâîïèñ: Ìàêåäîíèéà, éóã,
Ñêîpéå, áîæéè, ÷àé èëè ïðè çàìåíà è ƒ : êóêéà, Ãéàîë.
Bo ïîòòî÷êà á/ ãëàñîò ú âå å ñòàíóâà ôîíåìà (åð ãîëåì) ðàïðîñòðàíåòà
íèç ñèòå Ìàêåäîíèè: è Âàðäàðñêà, è Áåëîìîðñêà, è Ïèðèíñêà, à íå
çíàåìå çîøòî ¼à ïðåñêîêà è çàáîðàâà àëáàíñêà Ìàêåäîíè¼à, êî¼à ïî íàøå,
ñî ìàêåäîíñêî íàñåëåíèå å ïîáðî¼íà îä ïèðèíñêàòà. Âî ïðàâîïèñîò å ðå-
÷åíî äåêà ñàìîãëàñíîòî 'ð å ïîçà¼ìåíî îä ñðïñêîõðâàòñêèîò ¼àçèê è ñå ñìåòà
çà òóƒ åëåìåíò. Çàòîà çàêëó÷óâààò äåêà ñèòå ñàìîãëàñíè ð îçíà÷åíè âî
ìàê. ëèò. ¼àçèê ñî âèñîêà çàïèðêà òðåáà äà ñå çàìåíàò ñî ñîñòàâîò úð: úðæ,