УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

245
Ñî îñîáåíîñòèòå íà jàçèêîâàòà ñèòóàöèjà âî Ìàêåäîíèjà ñå îájàñíóâà
âàðèjàòèâíîñòà íà jàçè÷íèòå ñðåäñòâà. 9 Çàòîà âî ÌÐÐ âî ðåä ñëó÷àè
âî åäíà ðå÷íè÷êà ñòàòèjà ñå ñâðçóâààò ïî íåêîëêó ëåêñè÷êè âàðèjàíòè:
áåñêðàj è áåñêðàjíîñò æ áåñêîíå÷íîñòü, áåñïðåäåëüíîñòü; êîìïèð/åí
(~íà) è êîìïèðîâ (~à) êàðòîôåëüíûé; ìðàçàðíèê ì è ìðàçàðíèöà æ
ëåäíèê; ñìåñ è ñìåñà æ 1. ñìåñü; ñïëàâ 2. påðåí. ñìåñü, ñåøåíèå, ïîìåñü;
îãàí è îãèí…; ïðèâëåêóâà è ïðèâëå÷óâà íåñîâ…; ðàñêîïèíà è ðàñêîïêà
æ…; ðàáîòîäàâà÷ è ðàáîòîäàâ//åö (~öè)…; ðåâìà æ è ðåâìàòèç//àì
(~ìîò) ì ìåä. è ðåóìà ì ìåä.…; ãëóâîñò, ãëóâîòà è ãëóâîòèjà æ…èòí.
Îáåìîò íà íîâèîò ðå÷íèê å ðåäóöèðàí çà ñìåòêà íà èñêëó÷óâàœå íà
àðõàè÷íè çáîðîâè, ïðèòîà ñå çà÷óâàíè èñòîðèçìè, íåîïõîäíè çà ÷èòàœå
íà èñòîðèñêà, ôîëêëîðíà ëèòåðàòóðà è íà áåëåòðèñòèêà, è íåêîè òóðöèçìè,
ïðåìèíàëå âî ðàçãîâîðåí ñòèë (îä òèïîò áàñtèñà, áàø, áàøêà, ãàjëå,
ñàjáèjà è äð). Èñôðëèâìå ìíîãó ôðàçåîëîãèçìè, çíà÷èòåëíî ãî ñêðàòèâìå
èëóñòðàòèâíèîò ìàòåðèjàë. Ñïîðåä Ë. Â. Ø÷åðáà, áè òðåáàëî äà ñå
íàâåäóâààò ïîâå}å óïîòðåáè íà çáîðîâèòå âî ðå÷íèêîò, íî ïîðàäè îãðàíè-
÷åíèîò îáåì íà äâîjàçè÷íèîò ðå÷íèê ìîðàâìå äà æðòâóâàìå íåøòî.
Âî ïðèëîãîò íåìà ðå÷íèê íà êðàòåíêè è íà ãåîãðàôñêè èìèœà
(ïîâàæíè ãåîãðàôñêè èìèœà âëåãîà âî îñíîâíèîò ðå÷íèêîâ êîðïóñ).
Âîâåäíèòå óïàòñòâà ñå äàâààò ñàìî íà ðóñêè. Âî ÌÐÐ èñòî òàêà íå ñå
âêëó÷åíè ëåêñåìè, èçâåäåíè ñïîðåä ðåãóëàðíè ìîäåëè ñî ïîìîø íà
ñóôèêñèòå, ïðåòñòàâåíè âî ãðàìàòè÷êèîò ïðèðà÷íèê (ñ. 815-816): âòîðè÷íè
èìïåðôåêòèâè ñî ñóôèêñîò -óâà, ãëàãîëè îä íåñâðøåí âèä ñî ñóôèêñèòå -
à, -àâà, -âà, èìåíêè ñî äåìèíóòèâíè è àóãìåíòàòèâíè ñóôèêñè, èìåíêè ñî
çíà÷åœå íà ëèöà îä æåíñêè ïîë ñî ñóôèêñèòå -èöà, -è÷êà èòí. Íå ñå
âêëó÷åíè ïðèëîçèòå, èçâåäåíè îä ïðèäàâêè (îä òèïîò øèðîêî, âèñîêî,
âàæíî è ñëè÷íî), èìåíêèòå ñî ñóôèêñîò -îñò, èçâåäåíè îä ïðèäàâêè (îä
òèïîò âàæíîñt, ôîðìàëíîñt). Ñêðàòåí å îáåìîò íà ïðåôèêñàëíèòå
ãëàãîëè: ãëàãîëñêèòå ïðåôèêñè ñî íèâíèòå çíà÷åœà è ïðèìåðè ñå íàâåäóâààò
ïîñåáíî. Áèäåj}è ÌÐÐ å íàìåíåò çà ðóñêè è ðóñêîjàçè÷íè êîðèñíèöè,
ïîêðàj åêâèâàëåíòèòå-èìåíêè íå ñå íàâåäóâà îçíàêà çà ðîäîò îñâåí
âî ñëó÷àèòå êîãà ðîäîò íà ðóñêàòà èìåíêà íå ñå ñîâïà|à ñî ìàêåäîíñêàòà.
Ñåòî òîà îâîçìîæè äà ñå ñêðàòè îáåìîò íà ÌÐÐ. Êàêî øòî âå}å
îäáåëåæàâ, àâòîðèòå íà ÌÐÐ íå ñå îòêàæàà îä ðåä äèjàëåêòíè, ïðîñòîðå÷íè
çáîðîâè, êîè ÷åñòî ñå ñðåòíóâààò âî ñåêîjäíåâíèîò ãîâîðåí jàçèê, âî
ëèòåðàòóðàòà è âî ìåäèóìèòå. Âî ÌÐÐ øèðîêî å çàñòàïåíà íàó÷íîòåõíè÷êà,
ñïîðòñêà, âîåíà è äð. òåðìèíîëîãèjà (íî íå è òåñíîñïåöèjàëíàòà).
Òåðìèíîëîãèjàòà èìà âî ÌÐÐ ñîîäâåòíè îçíàêè áèîë., âîåí., ãåîë.,
ëèíãâ., ëèt., ñpîðt., tåõ., ôèç. èòí. Íàó÷íèöèòå èñòàêíóâààò äåêà ñåêîãàø
9
Óñèêîâà Ð. Ï. ßçûêîâàÿ ñèòóàöèÿ â Ðåñïóáëèêå Ìàêåäîíèÿ è ñîâðåìåííîå ñîñòîÿíèå ìàêåäîíñêîãî
ÿçûêà // Ñëàâÿíîâåäåíèå, 1997. ¹ 2. Ñ.13.