УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

Stanislava ‡ Sta{a Tofoska
ZA VRSKATA ME\U ZNA^EWATA NA GLAGOLOT
I SEMANTI^KATA KARAKTERIZACIJA NA
OBJEKTOT NA DEJSTVOTO
Ovoj referat ima cel da go naso~i vnimanieto na va`nosta na
semanti~kata karakterizacija na objektot vo izdeluvaweto na zna~ewata
kaj nekoi od glagolite. Zaklu~ocite do koi dojdov i koi gi
prezentiram ovde poteknuvaat od prou~uvaweto na leksi~kata semantika
na primarnite teli~ni glagoli vo makedonskiot jazik ({to me|u
drugoto be{e predmet na mojata doktorska disertacija 1 ). Pred da
preminam na ona {to e predmet na ovoj referat, moram da ka`am {to
podrazbiram pod teli~ni glagoli i koi glagoli gi narekuvam primarni
teli~ni glagoli, iako ovde{nite zaklu~oci ne se odnesuvaat samo na
toj tip na glagoli.
Teli~nite glagoli se izdvoeni vo posebna grupa spored nivnoto
semanti~ko vidsko zna~ewe i izrazuvaat teli~na vidska konfiguracija
(Karolak S., 2005:69; Tofoska, S., 1997:95), a od gledna to~ka na
leksi~koto zna~ewe ozna~uvaat dejstva (akcii/procesi) {to traat i od
koi se o~ekuva da dovedat do nekakva promena na objektot ili subjektot.
Taa promena pretstavuva o~ekuvan, odnosno pretpostaven rezultat od
tie dejstva. Primarnite teli~ni glagoli se nederivirani (korenski)
glagoli kaj koi teli~nosta e vgradena vo korenot.
Analiziraj}i gi konkretnite leksi~ki zna~ewa na primarnite
teli~ni glagoli kako predikati so odreden broj na argumenti i pravej}i
nivna semanti~ka klasifikacija na grupi i podgrupi, vo soglasnost so
op{tata semanti~ka klasifikacija na glagolite ~ie zna~ewe se vrzuva
so poimot promena, obrnuvav vnimanie na site elementi {to pomagaat
za podobro tolkuvawe na nivnoto leksi~ko-semanti~ko zna~ewe. Kako
najva`ni se izdvoija:
1
Tofoska, S.: Semantika na primarnite teli~ni glagoli vo makedonskiot jazik – doktorska
disertacija, odbraneta na 13.10.2005 na ilolo{kiot fakultet „Bla`e Koneski”, Skopje.