УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

177
Kaj glagolite so indeks 1b osnovna zaedni~ka sema e ’objektot
}e bide pomal‘ (od parafrazata ’X pravi ne{to od {to o~ekuvame Y da
po~ne da bide pomal‘. Kako direkten objekt na dejstvoto kaj ovie glagoli
se javuva naj~esto objekt vo mno`ina ili materijalna imenka – granki,
treva, kosa, pa zatoa o~ekuvaniot rezultat e objekt {to e pomal ili vo
dimenzii (dol`ina/ visina) ili vo koli~estvo (grankite/ trevata/
kosata }e bidat pokratki, poretki itn.).
Ovde uslovno e predlo`eno so 1a da se ozna~eni dejstvata so koi
se menuva objektot-celina, a so 1b delot od toj objekt, trgnuvaj}i od
~estotata na upotreba, no ozna~uvaweto mo`e da e i obratno vo zavisnost
od kriteriumot od koj }e se trgne.
TIP4:
menuvawe na sostojbata > menuvawe na relacijata me|u objektite
(modifikacija na izgledot (otstranuvawe na nekoj objekt od
na nekoj objekt preku otstra- drug, koj{to bil negov del ili na
nuvawe na nekoj negov del) koj{to prethodno se nao|al)
Vo ovoj tip spa|aat takvi primarni teli~ni glagoli koi{to
izrazuvaat dejstva so koi se menuva izgledot na objektot na dejstvoto
so toa {to od nego celosno se otstranuvaat (se eliminiraat) nekoi
predmeti i toj se javuva kako direkten objekt na dejstvoto. Nasprema niv
stojat varijantite koga so dejstvoto se izrazuva otstranuvawe na
objektot na dejstvoto od nekoj drug objekt, so {to se menuva nivnata
relacija – po izvr{enoto dejstvo objektite nema ve}e da bidat vo
kontakt, odnosno Y nema ve}e da e del od Z. Parafrazite na ovie dve
varijanti na zna~ewata mo`e da se svedat na: ’X pravi Y da stane
nekakov otstranuvaj}i ne{to od nego‘ nasprema’X go otstranuva Y
od Z‘. Izdeluvaweto na dve zna~ewa (varijanti na zna~ewata) kaj
glagolskite predikati od ovoj tip, e neophodno tokmu poradi razli~nata
hierarhija na poprostite predikati koi tie gi sodr`at (Apresjan
2000a:195).
Vo zavisnost od toa dali se otstranuvaat predmeti {to bile
imanenten del na objektot ili predmeti koi se nao|ale na/vrz nego,
se izdeluvaat 2 grupi, a vo prvata grupa razlikuvame dve podgrupi vrz
osnova na kriteriumot dali delot {to se otstranuva e del od teloto na
`ivo su{testvo ili del od nekoj materijalen predmet. Primeri:
1.A
bri~i 1a
del od teloto : bri~i 1b
vlakna od nekoj del od teloto
1B
lupi 1a
jabolko : lupi 1b
kora od jabolko