УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

80
Ñåïàê, íàjîïøòèòå òåíäåíöèè è ïðåïîðàêè êîí ïðåâåäóâàœåòî íà
ñîïñòâåíèòå èìèœà íà ñâî¼ñòâåí íà÷èí ñå îäðàçóâààò âî ñòðóêòóðàòà íà
ñåêîå êîíêðåòíî óìåòíè÷êî äåëî, îïðåäåëóâ༠è ñå îä íåãîâèîò æàíð è îä
àóäèòîðèóìîò çà êîjøòî ñå íàìåíåòè.
Ðîìàíèòå íà . Ðàóëèíã, ñïîðåä ñôà àœàòà íà èñòðàæóâà÷èòå,
ïðåòñòàâóâààò ìåøàœå íà æàíðîâèòå: ôàíòàçèjà, òðàäèöèîíàëåí àíãëèñêè
äåòñêè ðîìàí çà ó÷èëèøòå, ïðèêàçíà è õîðîð. Òàêà, íàjâàæíèîò áåëåã íà
ëèòåðàòóðíàòà ôàíòàçèjà å ñîçäàâàœå íîâ íåîáè÷åí, èçìèñëåí ñâåò, ñî
ñâîjñòâà íåêàðàêòåðèñòè÷íè çà ðåàëíèîò. Íåîáè÷íîòî, êàêî ïî ïðàâèëî,
ïðåòïîñòàâóâà ïîñòîåœå íà ìàãèjà, êîjà ñè îájàñíóâà ëåñíî è ïðîñòî.
Èçìèñëåíèîò âåøòà÷êè ñâåò è ìàãèjàòà ñå îñíîâíè áåëåçè íà äåëîòî âî
æàíðîò ôàíòàçèjà. Åëåìåíòèòå íà ôàíòàçèjà âî „Õàðè Ïîòåð“ äîçâîëóâààò
äà íàïðàâèìå ïàðàëåëè ñî äðóãîòî ñëàâíî äåëî – „Ãîñïîäàðîò íà ïðñòåíèòå“
îä . Ð. Òîëêèí. Ìåƒóòîà, íå ãëåäàj è ãè ñëè÷íîñòèòå âî òåìàòèêàòà,
âî èäåèòå, õåðîèòå è ìîòèâèòå, êíèãèòå ñå ñîñåìà ðàçëè÷íè. „Ãîñïîäàðîò
íà ïðñòåíèòå“ å íàïèøàí îä íàó÷íèêîò. Ñè âî òâîðáàòà – íàjñòðîãîòî
èñïèòóâàœå íà ñèòå ïîäðîáíîñòè, îãðîìíèîò ïðèäðóæåí ìàòåðèjàë
(õðîíèêè, êàðòè îä ðàçëè÷íè åïîõè, ãåíåàëîãèè, êàëåíäàðè, ðå÷íèöè íà
èìèœàòà è íàçèâèòå, íî ïðåä ñè, ïîëíà èëóçèjà íà âåðîäîñòîjíàòà íàó÷íà
ðåêîíñòðóêöèjà) – ãî íàâåäóâà âîçðàñíèîò ÷îâåê äà ïîâåðóâà äåêà íåêîãàø,
âî äðóãî âðåìå, óøòå âî ïðåäèñòîðèñêàòà åïîõà, êîãà íàøèîò ñâåò áèë
óøòå ìëàä, ñè áèëî òîêìó òàêà êàêî øòî ïèøóâà Òîëêèí.
Âî äåëîòî îä Ðàóëèíã âåøòà÷êèîò ñâåò ïàê ïîñòîè ïàðàëåëíî ñî
ðåàëíèîò: âîëøåáíèîò ñâåò ìó å ñïðîòèâñòàâåí íà ðåàëíèîò ñâåò íà
„øóøóìèãèòå 4 “ (ëóƒåòî áåç ìàãè÷êèòå ñïîñîáíîñòè). È âîëøåáíèîò ñâåò,
è ñâåòîò íà ëóƒåòî ñå âïèøóâààò âî ñîâðåìåíàòà ñòâàðíîñò – Àíãëèjà íà
ïðåìèíîò îä XX – XXI â. Ðåàëèèòå îä âîëøåáíèîò è ìîäåðíèîò ñâåò –
ìåòðî è âîëøåáíè ñòàï÷èœà, êîëè è ŸóŸèœà, êîìïjóòåðñêè èãðè è
âîëøåáíè íàïèâêè – òàêà öâðñòî è ïðèðîäíî ñå çàïëåòóâààò øòî äåöàòà
çàïî÷íóâààò äà âåðóâààò äåêà íåêàäå âî íàøåòî âðåìå, íî âî äðóãèîò
ïðîñòîð, ïîñòîjàò ÷óäà è âîëøåáíèöè – òðåáà ñàìî äà ãî íàjäåø âëåçîò âî
áàðîò „Äóïíàòèîò êîòåë“ è – å ñå íàjäåø âî äðóãèîò ñâåò.
Õàðè Ïîòåð å îáè÷íî ìîì÷å êîå íà ñâîjîò äåñåòòè ðîäåíäåí
íåíàäåjíî îòêðèâà äåêà å âîëøåáíèê, äåêà ïîñòîè íåêàêîâ òàèíñòâåí ñâåò
íà âîëøåáíèöè, êàäå òîj îäàìíà å ïîçíàò êàêî õåðîj è êàäå èìà ñòðàøåí
íåïðèjàòåë. Ñïîðåä ìèñëåœåòî íà È. Êàñïå, ñòðóêòóðàòà íà ðîìàíîò å
ñëè÷íà ñî ñòðóêòóðàòà íà êîìïjóòåðñêàòà èãðà (Êàñïý 2001). Ñòðîãèòå
ïðàâèëà íà èãðàòà ñå äàäåíè îä ïî÷åòîêîò. Âî ïðîëîãîò ñå âåòóâà ñðåäáà
ñî ãîëåì è óæàñåí ïðîòèâíèê. Îäíàïðåä å ïîçíàòî äåêà Ðàóëèíã ñàêà äà
ñå îãðàíè÷è ñî ñåäóì òîìà – ñïîðåä êîëè÷èíàòà íà ó÷åáíèòå ãîäèíè âî
4
Âî ïðåâîäîò îä Á. Áîãåñêà-Àí÷åâñêà.