УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

174
Lidija vari zelen~uk VS Lidija vari supa od zelen~uk.
Slu`ej}i se so dekompozicija na predikatite, leksi~ko-semanti~kata
reprezentacija na dvete zna~ewe na pe~e, vari }e izgleda vaka:
pe~e 1
, vari 1
(promena na sostojba): [X 3 predizvikuva (Y da stane
pe~en, varen)]
pe~e 2
, vari 2
(kreacija): [X go sozdava Y so [X predizvikuva (Y
da stane pe~en varen))]
Glagolite pe~e, vari so svoite prvi zna~ewa (po~esta upotreba)
se glagoli koi ozna~uvaat nekakvo dejstvo 4 {to doveduva do promena na
sostojbata (karakteristikite) na objektot koe mo`e da se parafrazira
kako ’X vr{i nekoe dejstvo vrz Y koe doveduva do promena na karakteristikite
na Y‘- Po zavr{uvaweto na dejstvoto Y }e bide so poinakvi
karakteristiki – mek, podgotven za jadewe itn., t.e. pe~en, varen.
No, ovie glagoli imaat i pro{ireno zna~ewe dobieno po pat na
leksi~ka subordinacija – ’X sozdava nov objekt (Y) pravej}i promena
na sostojbata na nekoj postoen objekt (Z) na opredelen na~in (so pe~ewe,
varewe)‘, {to gi pravi glagoli na kreacija. Razlikata vo odnos na
objektot me|u glagolite so indeks 1 i so indeks 2 e vo toa {to Y }e po~ne
da postoi duri po zavr{uvaweto na dejstvoto ozna~eno so indeks 2.
Argumentot {to e objekt-paciens kaj glagolite so indeks 1 stanuva
materijal vo zna~eweto na glagolite so indeks 2, koj mo`e, no ne mora,
da se pojavi na povr{inata na iskazot. Vo parafrazata na glagolite so
indeks 2 kako nadreden predikat za grupata se javuva predikatot
sozdava, a predikatot/predikatite od glagolot so indeks 1 stanuva
podreden.
Vo re~nicite bi trebaloda se izdelat ovie zna~ewa, na primer:
vo prvoto zna~ewe da se sodr`i osnovnata parafraza ’vr{i opredeleno
dejstvo vrz nekoj objekt od {to mo`e da se o~ekuva promena na
sostojbata na toj objekt‘ – ovde uslovno ozna~eno so indeks 1 – pe~e 1
,
pr`i 1
, vari 1
itn., a vtoroto zna~ewe da ja sodr`i parafrazata ’sozdava
nov objekt vr{ej}i go dejstvoto ozna~eno so indeks 1 vrz nekoj objekt‘
– ovde uslovno ozna~eno so indeks 2 – pe~e 2
, pr`i 2
, vari 2
itn.
TIP 2:
menuvawe na sostojbata > menuvawe na egzistencijata
(modifikacija na objektot) > (destrukcija na objektot)
3
So X, Y i Z se ozna~uvaat argumentite vo pozicija na subjekt (X) i objekti na dejstvoto (Y, Z).
4
Ovde ne se analizira karakterot na dejstvoto, koe sekako treba da bide del od leksikografskata
definicija, tuku samo o~ekuvanata promena, t.e. pretpostaveniot rezultat od toa
dejstvo.