УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

113
Ponekoga{ vo sredstvata za javno informirawe na makedonski
jazik se zabele`uvaat bukvalni preveduvawa, kako {to se: sreden vek
(shekulli i mes[m), namesto mesjet[ ili koha e mesme; umerena temperatura
(temperatur[ e matur), namesto temperatur[ mesatare; mislam na tebe (mendoj
n[ ty), namesto mendoj p[r ty. Bukvalni prevodi se i izrazite: probleme t[
shum[num[rta (mnogubrojni problemi), namesto probleme t[ shumta. Pod
vlijanie na makedonskiot jazik vo stilot na publicistikata ~esto se
upotrebuva izrazot vizit[ (poseta). Vo vrska so ova treba da se istakne
deka vo albanskiot jazik vo izrazite poseta na Albanija, vo albanskiot
literaturen jazik pred indirektniot objekt, osven kratkata zamenska
forma, bezdrugo treba da se upotrebuva i glagolot b[j (pravi), na
primer: I b[ri vizit[ Shqip[ris[ ili E Vizitoi Rumanin[ (I napravi poseta na
Albanija ili Ja poseti Albanija).
Pod vlijanie na makedonskiot jazik, vo albanskiot jazik ~esto se
upotrebuvaat pogre{no konstrukciite od tipot: N[ qoft[ se nuk gabohem
(Ako ne se la`am); Nga shkaku se (Od pri~ina {to); Nuk do t[ p[rs[ritem
(Ne }e se povtoruvam); Do t[ jem i shkurt[r (]e bidam kratok) i dr.
Gorenavedenite primeri na albanski jazik pravilno bi glasele: N[ qot[
se nuk gaboj; P[r shkak se; Nuk do t[ p[rs[ris ]’u tha; Do t[ flas shkurt ose Do t[
them shkurtimisht. Pod tu|o vlijanie vo mas-mediumite na albanski jazik
se i edna serija konstrukcii od administrativnata terminologija
sostavuvani so pridavkata (opredelenik) “shtet[ror” (dr`aven) namesto
pravilnoto “i shtetit” (na dr`avata), sp.: Departamenti Shtet[ror Amerikan
(Dr`aven Department na Amerika), namesto Departmenti i Shtetit
Amerikan; ose Sekretari Shtet[ror Amerikan (Dr`avniot Sekretar na
Amerika), namesto: Sekretari i Shtetit Amerikan. Vlijanieto vo masmediumite
na albanski jazik, spored na{e mislewe, vo ovie primeri e
spored modelot na makedonskiot jazik. Vo duhot na albanskiot standarden
jazik se upotrebuvaat i sintagmite od tipot: N[pun[s i shtetit
(Dr`aven slu`benik), Zyrtar i shtetit (Dr`aven ~inovnik), namesto
pogre{nite formi: N[pun[s shtet[ror; Zyrtar shtet[ror.
Site ovie izrazi kako i sli~nite frazeolo{ki konstrukcii ja
naru{uvaat sintaksi~kata struktura na albanskiot jazik, pa zatoa treba
da se otstranat.
Poznato e vo teorijata na preveduvaweto deka pri preveduva~kiot
~in eden jazik mo`e da kalkira od nekoj drug jazik koj e vo neposreden
kontakt na eden narod bilo semanti~ki ili izvedeni kalki. Taka, vo
sredstvata za javno op{tewe kako i vo drugite izdanija na albanski jazik
vo Skopje, a i vo drugite gradovi niz Republikata se upotrebuvaat vakvi
kalki, koi{to ~esto slu`ele i za zbogatuvawe na leksikata na jazikot.
Vo ovoj slu~aj treba da spomneme deka od leksemata novost od srpskiot
ili hrvatskiot jazik i makedonskiot jazik i kaj nas po~na redovno da se
upotrebuva izvedeniot zbor risi (od i ri / mlad), namesto zborot novi-