УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

247
ïðåäìåòíàòà ñîäðæèíà íà çáîðîò: ìëà÷èøòå ñ òîïü, áîëîòî; íåêàíåò (~à)
íåçâàíûé, íåïðîøåíûé; ñîyðå (~â) ñîâ. óâèäåòü, çàìåòèòü èòí. Ñåìàíòè÷êàòà
ñòðóêòóðà íà ìíîãóçíà÷íèîò çáîð èñòî òàêà ìîæå äà áèäå
ïðåäàäåíà ñî åêâèâàëåíòåí ïðåâîä: ãîëòêà æ 1. ãëîòîê 2. ãëîòêà; êîëî ñ
1. êîëåñî 2. ñåðèÿ (èçäàíèé) 3. ñpîðt. êðóã, òóð èòí. Çíà÷åœåòî íà çáîðîò
ñå ïðåäàâà ñî ñîîäâåòíà ãðóïà çáîðîâè ñî îïèøóâà÷êî òîëêóâàœå, êîè ãî
ïðåöèçèðààò çíà÷åœåòî íà åêâèâàëåíòîò: ñîëèjà íåèçì., pðèë., ðàçã. èç
õîðîøåé ñåìüè; õîðîøåãî ïðîèñõîæäåíèÿ, ïîðîäèñòûé; ïîòêóïëèâ (~à)
ïðîäàæíûé, áåðóùèé âçÿòêè èòí.
Âî ïðåâîäíèòå ðå÷íèöè ñå ïðåäàâà ïðåä ñ# ïðåäìåòíî-ïîèìíàòà
ñîäðæèíà. Ïðèíöèïîò íà ðàçîòêðèâàœå íà ñîäðæèíàòà íà çáîðîò ñàìî
ïðåêó ïîèì, ïðåêó ïðåâîä å íåäîñòàòåí, íå ìîæå äà jà îäðàçè ñåòà
íàöèîíàëíî-êóëòóðíà îñîáèíà. Îäàìíà å îäáåëåæàíà „çàâèñíîñòà íà
ñåìàíòèêàòà íà jàçèêîò îä êóëòóðíàòà ñðåäèíà íà èíäèâèäóìîò“. 14 Âðñêàòà
íà çáîðîâèòå è íèâíèòå çíà÷åœà ñî îá¼åêòèâíèîò ñâåò íà ïðåäìåòèòå è
ïîjàâèòå å òîëêó òåñía øòî ðå÷íèêîò íå ìîæå äà ïîìèíå áåç îïèøóâàœå
íà åêñòðàëèíãâèñòè÷êàòà èíôîðìàöèjà, êîjà ñå ñîäðæè âî jàçè÷íàòà
åäèíèöà. Îâàà èíôîðìàöèjà âî äâîjàçè÷íèîò ðå÷íèê òðåáà äà áèäå
êîìïàêòíà, ðå÷íèêîò òðåáà äà äàâà „ìàêñèìóì èíôîðìàöèjà íà ìèíèìóì
ìåñòî“. 15 Íà ïðèìåð âî ÌÐÐ: áàxàíàê ì ñâîÿê (ìóæ æåíèíîé ñåñtðû);
ãóíà è ãóœà æ 1. ãóíà (êðåñtüÿíñêàÿ êóðtêà èç ãðóáîãî ñóêíà) 2. íàêèäêà
(äëÿ çàùètû ît õîëîäà è äîæäÿ); êîëåäà÷êà æ ôîëüê. ïàëî÷êà (äëÿ
pîçäðàâëåíèÿ ñ ðîæäåñtâîì); êîëàê ì 1. êàëà÷ 2. êîëàê (pîäêëàäíîé
êðóæîê äëÿ íîøåíèÿ tÿæåñtåé íà ãîëîâå); êîìèòà ì èñt. êîìèòà
(pàðtèçàí – áîðåö pðîtèâ Îñìàíñêîé èìpåðèè); ëàçàðèöà è ëàçàðêà æ
äåâóøêà, ïîþùàÿ ïåñíè â ñóááîòó Ëàçàðÿ; îïèíîê ì îïèíîê (êðåñtüÿíñêàÿ
îáóâü èç êîæè); îïóòà æ êîæàíûé øíóðîê äëÿ îïèíêà èòí. Â.
Ä. Äåâêèí ïîäâëåêóâà: „Ñïðàâî÷íûé õàðàêòåð òðåáóåò ëàïèäàðíîñòè
ïîäà÷è ìàòåðèàëà. Ñëîâàðü íå äîëæåí ïðåâðàùàòüñÿ â ó÷åíûå çàïèñêè“. 16
Âî ñîâðåìåíàòà ëåêñèêîãðàôèjà ñå äèñêóòèðààò ïðàøàœà ïîâðçàíè
ñî ñåìàíòèêàòà íà çáîðîâèòå, ñî ñòðîåæîò è òèïîâèòå íà ðå÷íè÷êèòå
äåôèíèöèè, ñî ñîîäíîñîò íà çíà÷åœåòî è óïîòðåáàòà, ñî ìåòîäîò íà
èçäåëóâàœå íà ëåêñèêî-ñåìàíòè÷êè âàðèjàíòè, ñî ðåäîò íà ìåñòîòî íà
çíà÷åœàòà íà ìíîãóçíà÷íèòå çáîðîâè âî ðå÷íèöèòå îä ðàçëè÷åí òèï, ñî
ñîîäíîñîò íà ëèíãâèñòè÷êèòå è åêñòðàëèíãâèñòè÷êèòå êîìïîíåíòè âî
ñåìàíòèêàòà íà çáîðîò. Ñå ñïðîâåäóâààò íàó÷íè êîíôåðåíöèè ñî ëåêñèêîãðàôñêà
òåìàòèêà. Ó÷åíèòå ïðèçíàâààò äåêà „âîïðîñû, ñâÿçàííûå ñ
14
Êîìëåâ Í. Ã. Î êóëüòóðíîì êîìïîíåíòå ëåêñè÷åñêîãî çíà÷åíèÿ // Âåñòíèê Ìîñêîâñêîãî óíèâåðñèòåòà.
Ôèëîëîãèÿ. 1966. ¹ 5. Ñ.116-117.
15
Áåðêîâ Â. Ï. Äâóÿçû÷íàÿ ëåêñèêîãðàôèÿ. ÑÏá., 1996. Ñ. 4.
16
Äåâêèí Â. Ä. Ëåêñèêîãðàôèÿ – ïðîêëÿòûé æàíð // Ëåêñèêà è ëåêñèêîãðàôèÿ. Ñáîðíèê íàó÷íûõ
òðóäîâ. Âûï. 11. Ì., 2000. Ñ. 21.