nalgures - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

Carlos Pereira Martínez
Bermudo e Eldonza Pérez sobre o lugar chamado Rosende, mencionándose ao abade de
Sanfiz, o mestre Viliulfo 39 .
No ano 956 volven mencionarse ambos os dous mosteiros, cando o conde Osorio Vistruáriz
e a súa dona, Teudili Pépiz, como arrepentimento dos crimes que tiñan cometido, doan os
seus bens, entre eles a igrexa de Ligonde, a partes iguais entre os dous mosteiros, pro luminaria
altariorum subsidium sanctorum, pauperum et peregrinorum, victum es vestitum monachorum
in hanc locos deservientium 40 . Interesa destacar neste documento a mención aos peregrinos,
que nos fan entender o interese que máis tarde terían os templarios por asentarse aquí, na
beira do Camiño Francés.
E encontramos aínda un documento de 24 de febreiro de 1158 polo cal Afonso Moninizi,
sobriño do abade de San Félix de Heremo vende ao cóengo Fernando Bermúdez a terceira
parte dunha cortiña que está sobre as súas casas da cidade de Lugo por un prezo de 10 soldos
franceses 41 .
¿Cando se produciu a chegada efectiva dos templarios a Sanfiz? Rey Caíña coida que sería
no ano 1166, aínda que do documento non se desprende nada, só que existía un couto en
Sanfiz, non que fora templario; os bens que reciben está en Mourelos (Saviñao), e pertencerán,
como vimos, á bailía de Canabal; mesmo os bens doados no couto de Sanfiz fánselle ao
mosteiro de Ferreira de Pallares 42 .
2.2. A chegada dos templarios a Sanfiz
Teremos que agardar ao ano 1227 para ter, ao noso xuízo, un punto de partida consistente.
Nesta data prodúcese unha concordia entre o abade do mosteiro bieito de Ferreira de Pallares
e a Orde do Temple, no cal se relacionan unha serie de propiedades de bastante entidade que
demostran que a implantación era xa efectiva 43 . A pesares de que tampouco podemos asegurar
taxativamente que neste momento existise a encomenda como ente territorial organizado
(posto que puidese ser unha simple residencia) xa que quen verdadeiramente negocia é o
Comendador do Temple na Galicia, Martiño Sánchez, aínda que a través dun procurador,
freire de Sanfiz, Diego Martínez, como do documento despréndese que residían varios freires
en Sanfiz, non podemos negar a posibilidade de que si xa estivese constituída, sendo quizais
Diego Martínez o comendador.
39 Íbidem. Tamén Vázquez Seijas, Fortalezas..., vol. VI, páx. 31, faise eco desta noticia.
40 “Santiago de Entrambasaguas”, íbidem. Asimesmo mencionan este documento Julio Giz Ramil, Monterroso, León, 1991,
páx. 41; Valiña, Inventario artístico..., vol. III, páx. 407; Yzquierdo Perrín, Arquitectura..., páx. 196.
41 Pilar Solís Parga: “Estudio y catalogación de las fuentes documentales e historiográficas de la Catedral de Lugo (735-
1217)”, doc. 90 (en http://www.liceus.com/cgi-bin/ac/pu/042247.asp).
42 José Ángel Rey Caiña e outro, “Benedictinos y templarios en Guntín. (S. IX-XVI)”, en Actas del II Coloquio Galaico-Minhoto,
Santiago, 1984, vol. I, páxs. 242-243; “Orden del Temple”, en Gran Enciclopedia Gallega, vol. 29, páx. 68; “La abadía de
Ferreira de Pallares desde 898 hasta 1300”, Cuadernos de Estudios Gallegos, tomo XXXIV, nº 99 (1983), páxs. 93-94.
43 Rey Caiña e outro, “Benedictinos...”, páxs. 243-5.
248 NALGURES • TOMO II • AÑO 2005