nalgures - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

plarios na Galicia, no caso concreto de Neira manexa un manuscrito da “Dirección General
de la Renta de Tabaco”, do ano 1752, afirmando que o lugar de Ponte de Neira pertencía ao
conde de Limia, e que Santa María de Neira, parroquia na cal se encadra dito lugar, á
encomenda de Portomarín da Orde do Hospital. Entendemos, polo tanto, que sitúa a bailía na
localidade de Ponte de Neira ou ben na parroquia, Santa María Magdalena de Neira, concello
de O Páramo (Lugo) 87 .
Gonzalo Martínez, pola súa banda, aínda que certa prevención, pensa que Neira estaría localizada
na freguesía de Santa María de Neira dos Cabaleiros, no concello de Láncara (Lugo).
Basea a súa argumentación na denominación dos Cabaleiros, similar á de Xerez, en
Estremadura, e a certas similitudes da fábrica da igrexa coa de Santa María do Temple, onde
estaba localizada a bailía de Faro. Pensa, xa que dita igrexa non aparece na concordia co
bispo don Miguel do ano 1244, que quizais debeu fundarse despois desta data, mesmo ao
estar, en 1310, vinculada a Canabal 88 .
Nos concordamos con esta segunda hipótese, aínda que as semellanzas arquitectónicas son
anecdóticas. Aparte da advocación e a adxectivación da igrexa, Santa María e Cabaleiros,
sabemos que existe en dita parroquia, preto do núcleo habitado, pequeno por certo, un lugar
chamado Mosteiro, que en época altomedieval estaba baixo a advocación de San Paio 89 .
Quizais este antigo mosteiro fose a residencia dos templarios.
A igrexa é románica, de ábsida semicircular dividida en cinco panos por catro columnas. Posúe
unha fiestra románica na ábsida. A decoración é sinxela 90 ao norte dela emprázase o castro de
Neira de Cabaleiros 91 . Sabemos que, quizais con anterioridade ao século XI, xa existía unha
igrexa dedicada a Santa María 92 , que os templarios estarían encantados en manter. Igualmente
sábese da existencia dalgunhas comunidades monásticas nos arredores dende datas antigas 93 .
3.2. Posesións
A Orde do Temple na provincia de Lugo
As posíbeis posesións da bailía de Neira, que agora citaremos, son hipóteses baseadas en
bastantes reflexións, tentando, primeiramente, localizar algunhas igrexas e propiedades que
aparecen na concordia de 1244.
87 Estepa Díaz: “La disolución...”, páx. 182.
88 Martínez Díez, op. cit., páx. 80.
89 Manuel Lucas Álvarez: El Tumbo de San Julián de Samos ( siglos VIII-XII ), Santiago, 1986, páx. 110, doc. 25.
90 Descríbea brevemente Laredo Verdejo, op. cit. vol. 10, páx. 83, e Julio Giz Ramil: Láncara para vivir, León, 1991, páx. 70.
91 Giz Ramil, íbidem.
92 Lucas Álvarez, op. cit., doc. 28, páx. 114.
93 Como San Salvador de Bande, tamén no concello de Láncara (Lucas Álvarez, op. cit., doc. 23, páx. 105) ou o xa citado San
Paio de Neira.
NALGURES • TOMO II • AÑO 2005 257