nalgures - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

Carlos Pereira Martínez
Naquel ano aínda non existía a bailía, xa que no documento se explicitaba perfectamente que
as igrexas pertencían ás bailías de Sanfiz e Canabal. Por iso non quixemos incluílas en
ningunha destas, xa que, co tempo, conformarían o patrimonio da encomenda de Neira.
Hai, de partida, un problema, por outra banda nada inusual: os nomes das igrexas non se
corresponden con ningunha da actualidade.
A única igrexa das citadas na concordia que debeu pertencer logo á bailía de Neira é a de San
Estevo de Barbadelo. Mais non existe na actualidade ningunha igrexa con tal denominación.
Examinando atentamente o nome do lugar, aparte da advocación, comprobamos que o
topónimo Barbadelo concéntrase no concello de Sarria (Lugo), mais a única parroquia que
leva ese topónimo e á de Santiago de Barbadelo, o cal non coincide. Mais, se examinamos a
citada documentación de Samos, vemos que, na Alta Idade Media, existían varias igrexas
que, baixo diferentes advocacións, levaban aparelladas o topónimo Barbadelo 94 . Curiosamente,
o Barbadelo é un río que por alí pasa, río que, polos datos que podemos entresacar
dos documentos, é o actual Río Pequeno, afluente do río Sarria 95 . Se seguimos o curso deste
río comprobamos como, a carón de Sarria, na parroquia de San Pedro de Maside, atópase un
lugar chamado San Estevo. Coidamos que este lugar é o do documento: San Estevo, xunto ao
río Barbadelo. Rey Caíña pensa que esta igrexa sería o actual mosteiro dos Mercedarios de
Sarria 96 .
Estas dúbidas quizais se poidan aclarar grazas a un documento de 1371, polo cal don Pedro,
conde de Trastámara, de Lemos, de Sarria e do Bolo e Viana, señor de Robleda e Pertigueiro
Maior da Terra de Santiago, doa ao mosteiro de Santa María Madalena da vila de Sarria, por
xuro de herdade para sempre xamais “las mis heredades del casar de la veiga e de celeiro e de
manan que fueron de la horde del Temple” 97 .
Respecto á capela de Santo Estevo de Barbadelo, López Arias di que a igrexa desta denominación
é hoxe Santo Estevo de Requeixo (Maside), opinión coa que coincidimos, e que
estivo vencellada á Orde do Temple, pasando a depender da Madalena cando o Conde de
Lemos fai doazón de Celeiro e outros lugares procedentes dos templarios, a favor dos frades 98 .
Aínda no século XVII pervivía a memoria dos templarios. Así, nun libro sobre a reducción á
Observancia do convento de Santa María Madalena de Sarria, faise a seguinte referencia:
94 Como Santiago de Barbadelo e San Martiño de Barbadelo (Lucas Álvarez, op. cit., doc. 49, páx. 147) e Santa María de
Barbadelo (Lucas Álvarez, op. cit., doc. 75, páx. 202).
95 Lucas Álvarez, op. cit. doc. 76, páx. 204.
96 Rey Caíña: “Los templarios...”, páx. 189.
97 Xaime López Arias: Santa María Madalena de Sarria, Lugo, 1996, páxs. 111-112, anexo doc. VI. [Tomada da confirmación
do conde don Rodrigo Enríquez Osorio, de 4 de agosto de 1510, posibelmente tradución dun orixinal en galego]. Citado polo
autor tamén nas páxs. 14, 15, 100.
98 López Arias, op. cit., páx. 46.
258 NALGURES • TOMO II • AÑO 2005