nalgures - Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia

espadana, malva, artemisa, carballo e sabugueiro, formando a chamada flor de auga, lavándose
logo con ela 14 . En algúns lugares pódese utilizar a auga remansada nos muíños, a recollida
en pozos o, simplemente, a auga dun río. Esta auga sirve para curar os sarabullos, as
enfermidades dos ollos, o bocio e o mal de amores, pero tamén para levalas meigas 15 .
As lendas e tradicións de cidades asolagadas
A Lagoa de Doniños en Ferrol e as lendas de cidades asolagadas
Un bruar de cidade sulagada
metéuselle nos ollos
e baixóu pola ialba
como un lonxano fume de gueivotas
do derradeiro rumbo das chalanas.
(“A nena afogada”. Celso Emilio Ferreiro)
A pesares de que o Noroeste peninsular non é abundante en lagos, nos poucos que existen
consérvanse tradicións de cidades asolagadas ou afundidas. Como posible fundamento material
e obxectivo das abondosas lendas, tradicións e contos destas cidades en diferentes
lugares de Galicia, varios historiadores e investigadores galegos subliñaron a presencia de
poboacións lacustres galegas, anque non afondaron na pescuda das mesmas. Con diferente
grado de certeza e convencemento, escribiron sobre este tema autores como o Licenciado
Molina, Joseph de Cornide, o pai Martín Sarmiento, Manuel Murguía, Benito Vicetto, Barros
Silvelo, Amor Meilán ou Florentino L. Cuevillas. De xeito máis concreto, un dos máis
importantes estudiosos deste tema, Luis Monteagudo, nun completo traballo 16 , pon en relación
os mitos das cidades asolagadas coas reminiscencias de hábitats palafíticos datados na
idade do bronce.
Neste contexto, o historiador ferrolán Leandro de Saralegui 17 , pregúntase sobre a existencia
de restos de estacións lacustres en Galicia similares ás descubertas noutros lugares de Europa,
chegando a unha conclusión afirmativa, baseado tanto na existencia das tradicións de
cidades afundidas baixo as augas como pola presencia de instrumentos y ferramentas,
espallados por territorio galego, contemporáneos da época de existencia de poboacións
lacustres en Europa.
14 Xesús TABOADA CHIVITE. Ritos y creencias gallegas. Sálvora. A Coruña, 1980.
15 Jesús RODRÍGUEZ LÓPEZ. Supersticiones de Galicia y preocupaciones vulgares. Lugo, 1895.
16 Luis MONTEAGUDO GARCÍA. Palafitos, problemas y leyendas. En: Centro de Estudios de Etnología Peninsular. C.S.I.C.
Madrid, 1957.
17 Leandro de SARALEGUI Y MEDINA. Estudios sobre Galicia. Pueblos lacustres. Biblioteca Gallega. Andrés Martínez,
editor. La Coruña, 1888.
NALGURES • TOMO II • AÑO 2005 349